Page 189 - Việt Sử Kỷ Yếu

lấy được thiên hạ thì cha nằm dưới đất không nhắm mắt được
đâu. Vương không chịu nghe theo điều ấy, lấy trung làm hiếu, mà
người đòi vẫn khen ngợi là hiếu lớn.
Năm 1257, quân Mông cổ từ Vân Nam sang đánh nước ta.
Vương được phong làm tiết chê đem quân lên giữ biên thuỳ tây
bắc, hạt Thuỷ Vĩ. Trước thế giặc quá mạnh, vương ít quân, không
địch lại nối, bèn rút quân về mạn Sơn Tây, để bảo toàn lực lượng.
Hội nghị Bình Than, các vương hầu thấy quân số giặc đông,
cũng núng. Vương cương quyết kháng chiến. Số" đông gồm nhiều là
người Hán còn mang hận Mông cổ cướp nước, ta sẽ chia rẽ chúng.
Quân đông thì lương thực phải nhiều. Ta có cách triệt lương
chúng. Năm 1284, Thoát Hoan rầm rộ kéo quân sang, đánh chiếm
các đồn ải vùng biên giới, tới ải Nội Bàng. Trần Nhân Tông có ý
muôh hàng. Vương cương quyết không chịu. Nói: “Bệ hạ muôn
hàng thì trước hãy chém đầu tôi đi đã”. Lời này, người sau thêm
đầu thêm đuôi cho dịu bớt đi. Vương tổ chức trận đánh lớn thuỷ bộ
Vạn Kiêp, không ngờ giặc có súng lớn là khí giới mới có sức công
phá dữ dội. Quân ta thua chạy. Vạn Kiếp thất thủ, kinh thành
khó giữ. Vương hộ giá thượng hoàng và vua chạy vào Trường Yên,
rồi Thiên Trường, lại lên Hải Đông. Thế nước lâm nguy. Vương
vẫn vững tâm để kháng. Trong trận thuỷ chiến kịch liệt ngoài
khơi Quảng Yên, vương lừa cho giặc đuổi về phía đông bắc, rước
xa giá chạy vào Thanh Hoa. Binh thuyền và tàn quân các nơi lần
lượt kéo về cả đấy. Vương chiêu mộ thêm binh sĩ, rèn đúc khí giới,
đóng thuyền xe, chỉnh đô"n hàng ngũ quân đội, thế lại nổi to. Toa
Đô ra bắc, không bắt được vua Trần, lại đánh vào vùng trong.
Quân ta giữ vững được tình thế, giặc đổ bộ nhiều lần vào Thanh,
Nghệ, đều bị đẩy lui. Cạn lương, Toa Đô bỏ cuộc kéo quân ra bắc
hội vào với Thoát Hoan. Quân ta tổng phản công. Trần Nhật Duật
đi đường biển, đánh hại chúng trong trận Hàm Tử quan hãm Toa
Đô ở Thiên Trường. Trần Quang Khải thắng trận Chương Dương,
khôi phục kinh thành Thăng Long. Đại quân triều đình kéo ra
Trường Yên, chém Toa Đô tại trận Tây Kết. Thoát Hoan lui quân
về nước, qua bến đò sông Sách (nay thuộc Bắc Giang) bị Nguyễn
Khoái và Phạm Ngũ Lão phục quân đánh lớn, chết hại nhiều.
Thoát thân về hắc, Thoát Hoan thấy quân sô" mất hàng phần nửa,
mà còn toàn những người tàn tật, đau ôm thê thảm.
Quân Nguyên sang lần sau, năm 1287, mang theo nhiều
lương thực, định đánh lâu dài đến toàn thắng. Ban đầu, quân

189