Page 185 - Việt Sử Kỷ Yếu

ĐỨC ĐỘ VUA ANH TÔNG - Khâm Từ thái hậu thân sinh ra vua
Anh Tông khuất năm vua vừa lên ngôi. Năm sau, thượng hoàng
thân đi đánh quân Ai Lao. Tuyên Từ thái hậu, em Khâm Từ, làm
chủ trong cung cấm, tính khó khăn nóng nảy, dậy vua rất nghiêm,
vua vẫn kính cẩn vâng theo. Anh Tông buổi đầu hay uông rượu và
đêm thường hay lẻn ra ngoài đi chơi, có khi gặp kẻ vô lại phạm
đến. Một lần uông rượu say đến nỗi thượng hoàng ở phủ về mà
vua vẫn nằm ngủ. Thượng hoàng giận lắm, truyền xa giá lập tức
về Thiên Trường, đòi bách quan về đấy hội nghị. Anh Tông tỉnh
rượu, sỢ hãi quá, vội vàng ra ngoài cung, gặp người học trò Đoàn
Nhữ Hài, mưỢn thảo bài biểu tạ tội, rồi cùng Nhữ Hài xuông
thuyền đi suốt đêm về Thiên Trường. Thượng hoàng xem biểu,
quở mắng rồi tha tội. Từ đấy, Anh Tông không còn uô"ng rượu nữa.
Xưa vua ta có tục lấy chàm vẽ rồng vào đùi. Anh Tông không
múô"n theo tục ấy. Thượng hoàng bảo dòng dõi nhà ta vẫn vẽ mình
để nhớ gốc ngày xưa, nay quan gia phải theo tục ấy. Anh Tông tuy
vâng mệnh, nhưng lúc thượng hoàng bận việc khác, lẩn đi, không
chịu vẽ. Từ đấy, vua nước ta không vẽ mình nữa.
Anh Tông trước có phong thưởng quan tước rộng rãi. Thượng
hoàng xem số phê sao triều ban nhiều đến thế này. Anh Tông từ
đấy dè dặt sự ban tước thưởng.
VIỆC CAI TRỊ - Anh Tông hiếu thảo, thông minh. Việc chính trị
bấy giờ có kỷ cương lắm. Trong triều có những người tài trí, văn
như Trương Hán Siêu, võ như Phạm Ngũ Lão, hết lòng giúp nước,
phép tắc nghiêm trang, thưỏng phạt phân minh. Việc học hành
được mở mang rộng rãi. Người có văn học như Mạc Đĩnh Chi,
Nguyễn Trung Ngạn được thi đỗ làm quan, giúp vua trị nước.
Đoàn Nhữ Hài, người học trò có tài, không hiểm cất lên mau
chóng, thăng đến chức tri khu mật viện. Học sĩ Nguyễn Sĩ Cô" hay
làm thơ phú quốc âm. nhiều người học theo đua nhau làm văn
quô"c âm hắt đầu từ đấy.
Sử chép: Dưới triều Anh Tông, quan viên đánh bạc phải xử
phạt rất nặng. Thượng phẩm Nguyễn Hưng phạm pháp cố ý, phải
đánh bằng trượng đến chết.
Anh Tông cũng sùng Phật. Năm 1295, sai Phạm Khắc Dụng
và Phạm Thảo sang Nguyên, thu được bộ kinh Đại Tạng đem về,
in các bản phó lưu hành. Năm 1299, in sách Phật giáo pháp sư,
Đạo tràng tản văn, ban bô" cho thiên hạ. Anh Tông thường họp các
nhà sư ở núi Yên Tử đàm đạo Phật pháp, lại làm các Anh Văn.

185