Page 206 - Việt Sử Kỷ Yếu

Phương là con Sư Tề. Quý Ly trước học võ Sư Tề, tiến cử Đa
Phương. Đa Phương từng bị quân Chăm bắt, trôn về được, là
tướng tài).
Sau hai trận thắng ở Ngu Giang và Thần Đầu, thế quân ta
đã hơi nổi. Năm 1383, Nghệ hoàng sai Quý Ly đem chiến thuyền
mới đóng đi đánh Champa, đi đến Nương Loan (Hà Tĩnh) gặp bão,
nhiều thuyền bị hư, quân đội phải rút về.
Tháng 8 âl năm ấy (1383), Chế Bồng Nga cùng tướng La
Khải (La Ngai) đem quân đi đường bộ ra xã Khổng Mục trấn
Quảng Oai (Hà Tĩnh) đánh bại tướng Mật ồn ở Tam Kỳ. Nghệ
hoàng sỢ hãi, sai Nguyễn Đa Phương ở lại giữ kinh thành, cùng đế
Hiễn chạy sang Đông Ngàn. Có người giữ thuyền lại, xin thượng
hoàng ở lại chống giặc. Nghệ hoàng không chịu.
Quân đội Chăm xưa hèn kém. Từ khi Chê Bồng Nga làm vua,
dậy dỗ tập rèn, thành mạnh tỢn, chịu được gian khổ. Bấy giờ chúng
ra vào nước ta như đi vào chỗ không người. Trong mấy năm vào phá
kinh thành ba lần. Thê mà khi giặc rút đi rồi, Nghệ hoàng cũng
không sửa sang gì để phòng bị về sau. Thật là hèn kém quá.
TÌNH THÊ TRONG N ư ớ c - Bấy giờ trong nước, dân tình đói khổ.
Đê Hiễn sỢ giặc, đem tiền của đi chôn dấu ở chân núi Thiên Kiện
(Thiện Khê, huyện Thanh Liêm, Hà Nam) và ỏ dưới tháp Khả
Lăng thuộc Lạng Giang. (Sau đào núi lấy tiền, núi bị lở, cửa động
lấp kín, không đào được).
Đế Hiễn lại cho rước thần tượng các lăng vùng Thái Bình đưa
cả về An Sinh, phòng quân Chăm xâm phạm.
Nhà nước ngày một hèn yếu. Giặc nay đánh chỗ này, mai
đánh chỗ khác. Quân số thiếu thốn đến nỗi phải sai thiền sư Đại
Than lấy các người khoẻ mạnh trong các nhà sư không có độ điệp,
sung làm lính để đi đánh giặc.
Thuế má thì ngày một nặng. Trước thì chỉ những người có
ruộng đất mới phải đóng tiền, không có gì được miễn. Khi có binh
sự thì có ruộng, bãi dâu, đầm cá, phải nộp thóc, vải cho quân
dùng. Nay kho tàng trống rỗng, Đỗ Tử Bình xin bắt mỗi nam đinh
mỗi năm đóng ba quan tiền thuế. Thuê đinh đồng đều, bất công,
sinh ra từ đấy. May chỉ có ít năm mất mùa nên chưa có nhiều loạn
lạc. Ó Bắc Giang có Nguyễn Bộ xưng là Đường Lang Tử Y tiếm
hiệu xưng vương. Quan quân dẹp được. Nhưng mầm loạn manh
nha nên chỉ mấy năm sau, khắp nước chỗ nào cũng có những cuộc
nổi dậy chông đốì triều đình.

206