Page 210 - Việt Sử Kỷ Yếu

Chế Bồng Nga đôl vói người nước ta là giặc, nhiều lần
sang đánh cướp nhưng đôi với người Chăm là vị anh hùng đã
rửa nhục cho nước. Nhưng xét thấy Chế Bồng Nga chỉ có đại
tài của một tướng cướp lớn, chưa phải là anh hùng cứu quôc.
Giỏi giang ra, phải đòi đất, rồi kiến thiết lại quôc gia. Thế mà
chỉ cứ một vài năm lại sang cướp của, bắt người bên ta, rồi vội
vã rút quân về. Chuyên môn đi ăn cưóp thì chết vì nghiệp ấy,
cũng là sự thường.
Tướng Chăm La Khải thu nhặt tàn quân, hoả táng Chế Bồng
Nga, rồi trở về nưóc, chiếm ngôi làm vua. Hai con Chế Bồng Nga,
chạy sang ta. Ma Nô Dã Nan được phong làm Hiệu Chính hầu,
Sơn Na, làm Á hầu.
Năm 1391, Quý Ly đi tuần tiễu đất Hoá Châu, xây dựng
thành quách, đào hào đắp luỹ. Tướng Hoàng Phụng Thế đi tuần
tiễu biên giới Champa, bị người Chăm bắt, sau trốn về nưóc được.
Người anh hùng cuối cùng mất rồi. Champa nước nhỏ không
người tài giỏi lãnh đạo, bước vào thòi kỳ suy yếu.
LÊ QUÝ LY CHUYÊN QUYỀN - Từ khi giặc Chăm yên, Quý Ly
càng ngày càng kiêu hãnh. Những người không ăn cánh, Quý Ly
xui Nghệ hoàng giết đi, dù là thân vương. Mà Nghệ hoàng thì mù
quáng, quá tin gian thần quái lạ lùng. Có sĩ phu dâng số tâu Quý
Ly có ý dòm ngó ngôi cao, thời Nghệ hoàng lại đưa cho Quý Ly
xem nên không còn ai dám nói năng gì nữa.
Khi đê Hiễn bị phế, Nghệ hoàng không lập Trang Định
vương Ngạc. Nên Ngạc và Quý Ly có hiềm khích, nhiều khi Ngạc
bị Quý Ly gièm pha. Năm 1391, Ngạc lo sợ, chạy ra Vạn Ninh
(Móng Cái). Nghệ hoàng sai Nguyễn Nhân Liệt gọi trở về. Quý Ly
sai Nhân Liệt đánh chết Ngạc. Nhân Liệt về kinh nói Ngạc bạo
ngược với dân Vạn Ninh nên bị họ giết. Sau Nghệ hoàng hỏi lại.
Nhân Liệt sỢ, tự tử. Quý Ly vẫn không bị nghi ngờ gì (!). Hai
tướng Hoá Châu Phan Mãnh và Chu Bỉnh Khuê không đồng đảng,
bị Quý Ly giết hại. Năm 1392, tôn thất Trần Nhật Chương mưu
giêt Quý Ly, Nghệ hoàng cho là phản bội, đem giết đi.
Uy quyền quý Ly ngày một to, vây cánh ngày một nhiều. Sau
Nghệ hoàng cũng tỉnh ngộ lại thì đã quá muộn, thế không làm sao
được nữa, mới dùng cách vỗ về, mua chuộc mong Quý Ly có hồi
tâm chăng, sai người vẽ tranh Tứ Phụ tặng cho Quý Ly. Tranh vẽ
Chu công giúp Thành vương, Hoắc Quang giúp Chiêu đế, Gia Cát
Lượng giúp Hán Hậu Chủ, Tô Hiến Thành giúp Lý Cao Tông, bảo

210