Page 215 - Việt Sử Kỷ Yếu

châu Phụng Nghị ở Quảng Tây. Quý Ly không nộp lính và voi, chỉ
cấp 8 vạn hộc lương đưa đến Đồng Đăng. Người Minh lại đòi tăng
nhân, đàn bà xoa bóp và người thiến. Quý Ly đưa mấy người.
Minh Thái Tổ mất. Huệ đê lên nốì ngôi, bị Yên vương tranh.
Các năm 1398 đến 1402, Trung Quốc loạn, nước ta không còn bị
sách nhiễu.
VIỆC BANG GIAO VỚI N ư ớ c CHAMPA - Năm 1398, Quý Ly sai
tướng Trần Tùng đi đánh nước Champa, buộc nước này phải tiến
công. Thắng lợi không lớn gì lắm.
LÊ QUÝ LY THOÁN VỊ - Tháng 6 âl năm 1399, Quý Ly tự xưng là
Quốc tô Chương hoàng đế, ra vào dùng 12 cây lọng vàng, như nghi
trượng thiên tử.
Sau khi diệt hết các lực lượng có thể chống đôi, tháng 2 âl
năm 1400, Quý Ly bỏ Thiếu đế, tự xưng làm vua thay nhà Trần,
giáng Thiếu đế làm Bảo Minh đại vương. Sử chép thương tình
cháu ngoại không giết, thực sự thì để sông không nguy hại gì.
Quý Ly làm sự thoán đoạt, trong nước tại kinh cũng như
ngoài cõi, không gặp trỏ ngại gì.
Quý Ly có tố là Hồ Hưng Dật, người Chiết Giang, đòi Ngũ
Quý sang làm thái thú Diễn Châu, sau nhà ở hương Bảo Đôi châu
ấy rồi làm trại chủ. Đòi Lý lấy công chúa Nguyệt Đích. Đến đòi
cháu thứ 12 Hồ Liêm đến ở hương Đại Lại, phủ Thanh Hoa, làm
con nuôi tuy uý Lê Huấn, đổi làm họ Lê. Quý Ly là cháu bốn đời
cháu bốn đời của Liêm. Lên ngôi, Quý Ly lấy trở lại họ Hồ.
Quý Ly nhận tổ họ Hồ là Hồ Công Mãn, dòng dõi vua Ngu
Thuấn, đổi quốc hiệu là Đại Ngu, để tỏ mình là miêu duệ của vị
thánh đê Trung Quốc.

Xét sự việc này, Quý Ly đã nhận chằng. Khảo sử ký Tư Mã
Thiên thì Hồ Công Mãn, được phong tước công, giữ đất Trần, lấy
Trần làm họ, gọi là Trần Hồ công. Hồ là tên hiệu, chứ không phải
họ. Ông là thuỷ tồ họ Trần, con là Trần Thân công huý Tê Hầu,
Trần Tương công huý Cao Dương, cháu là Trần Hiếu công huý Đột.
Con cháu không ai mang họ Hồ cả.

CÔN(Ỉ NGHIỆP NHÀ TRẦN
Nhà Trần trị nước từ Thái Tông đến Thiếu đế 12 vua từ năm
1225 đến năm 1400, cộng 125 năm, công việc nước sửa sang được
nhiều, chính trị luật lệ đều chỉnh đô"n, văn trị võ công rực rỡ. Đất

215