Page 312 - Việt NamVăn Minh Sử

"Tlìời Đườiỉíỉ vân sĩ An Nam kiệt xnất, Ịịhi tronịỊ sử truyện có
Khương Côiií’ Phụ ìUịuời Ái Châu quận Nhật N ani'\ CônỊ> Phụ thì dỗ
tiến sĩ tri én Đức Tómị nhủ Đườìnị (7ÓÓ) làm quan trong triều dến chức
Gián Ní>hị Đại phu Đóní> chung thu’ mòn hạ Bình Chưưng sự. Do dấy
có thẻ nói dược rằní> An Nam, ở thời Đường bèn Trung Quốc, dã có
trình dụ văn phom> thịnh vượiHi. Thời Đường lấy văn thơ kén chức
quan, n{>ườị An Nam muôn ra làm quan ắt phải tinh luyện V’ỡ dường lối
ấỵ. Côn\ị Phụ qua khoa cừ lùm quan dến chức cao quý như chức Tê
phụ thì thơ văn phải rất uyên thâm lỗi lạc, tiếc rằng không còn tập nào
truyén lại à dời. Sách Dườniị thi chép việc CÙIUỊ “Toàn Đườn^ Thi”
dlng chưa thu xếp thơ vùn của ÓIU>. Chỉ có tromị “Toàn Đường Văn”
quycn 446 cỏ chép dược hai thiên:
1. Bạch vàn chiếu xuân hãi
2. Dõi trực ngôn cực gián .sách.
Qua hai thiên văn chiU/níỊ ấy. chím ít ta có thê dại khái thấy dược
văn lài, kiến thức của một bậc nhãn

Tại quê niià ớ Thanh Hoá còn có dền thừ.
Vé tiếu .sử của Khươiiíỉ Còng Phụ. ngưừi Việt vào triều đình Trung Hoa làrn đến
bậc Te iưứng. sứ gia Lc Tắc có ghi trong An Nam chí lưực “Cháu nội của Khương
Thán Dực. con của Khương Đĩnh đạu tiến sĩ đời Đường Đức Tỏng (780-804), được
bổ làm Hiẹu Thư Lang nhờ bài chế sách hay, thăng lên chức hữu thập di, Hàn lãm
học sĩ. Nhận chiíc mãn năm. dáng lẽ dổi di nơi khác nliưng vì mẹ già cẩn phụng
dưỡng nên dược lưu lại chức Hộ Tào Tham quân ớ kinh. Công Phụ có tài cao, mỗi
lần thấy việc g'i, trân tấu minh bạch rất dược vua Đức Tỏng kính trọng.
Khi Chu Tý về kinh sư, Công Phụ can vua: “Bệ hạ không nên tin cạy người Tý,
cháng bâng giết di. chớ nuôi cọp rồi dế hại vé sau” Vua không nghe. Bỏng kinh sư
có bién. vua tự cửa vườn chạy ra. Cóng Phụ gò cương ngựa lại mà can “Chu Tý
thường làm quái ớ dất Kinh Nguyên, rất dược lòng tướng sì. Trước dây vì Chu Thao
làm phiin, Tý bị tước binh quvcn, ngàv thường ló phần uất, nay nén mau tới bát Tý
dem theo, ch(’)' dế lọt vào tay quán dữ”. Vua hoàng không kịp nghe theo. Lúc dã di
vua muốn chạv sang Phụng Tường, nương thế Trường Dật. Công Phụ nói: “Dật tuv
là một người bề tôi dáng tin cậy. nhưng chi là một vãn lại vá quân cứa ổng ấy cai
quán, dều là dội ngũ cũ cùa Tý và kỵ binh ở Ngưu Dương. Nếu Chu Tý dược lập
nC'n. Kinh Nguvên biên loạn lh'i ớ lại dáy không phái kê vạn toàn”. Vua bèn chạv
qua Phụng Thiên. Có kẻ nói Chu Tv làm phán xin lo ngăn ngừa. Lưu Kỷ nói ràng;
“Chu Tý trung trực, thành thực, cớ sao ngừ ỏng ấy làm phản, làm mếch lòng ke dại
thần, tôi xin trăm miệng báo dám”.
Vua biết bề tỏi khuyên Chu Tý dèn rước xa giá về, bèn xuống chiếu khiến các
dạo binh phái ngừng lại cách thành một xá.
Còng Phụ tâu vua: “Vương giá chổng cỏ binh túc vệ nghiêm chinh chẳng lấy gì
tòn trọng oai linh, nay cầm quân ít ói mà quân lính déu ở ngoài thật dáng nguy cho
bệ hạ”. Vua khen phái truvền quân dều vào dóng ớ nội thành. Binh Chu Tv quá
324