Page 313 - Việt NamVăn Minh Sử

Như thế ta có thê chắc chắn được là imười Trung Hoa đời Đường, từ
vua quan trona triều, đến quan lại đô hộ và quân đội đã bát đầu có một
biệt nhĩin đối với dân Lạc Việt.
Trần Trọng Kim viết trona Việt Nam sử Lược.
Từ khi nước ta thuộc về inũ/c Tàu. thì có nhà Đường cai tri là nghiệt
hưn củ. Nhưng sử chép lược cỊuủ thường cách hai ha năm mới chép một
việc. Chắc là những nhà làm sử nuức ta sau cứ theo sử Tàu mủ chép lại
cho nén mới SO' lược như vậv.
Trần Trọna Kim viết như thế nhưna không có gì đê chúng minh sự
nghiệt tấy như thế nào. Lấy con mắt vỏ tư ra xét việc, ta thấy các quan lại đô
hộ muốn lắm cOng không còn ngang nhiên đè ép dân như trước được nữa.
- Việc Cao Chính Bình làm dân ta thán để Phùng Hưng nổi lên nám
791 khiến Cao lo sợ mà chết.
- Việc Triệu Xương sang lấy lễ vật và nhân nghĩa dự Phùng An,
khiến An quy phục.
- Việc Vương Thức khi nghe kẻ cầm binh quyền cũ là La Hành
Cung làm nhiều điều nhũng lạm thì truất quvền luôn.
Những việc ấy dã tỏ rõ có nhiều chuyến hướng về chính sách cai trị,
chưa kể sự vị nể người tu sĩ và nho sĩ bản xứ như đã nói trên.
Dưới đây là một bài thơ có giá trị tài liệu lịch sử, minh chứng rằng
người Lạc Việt đã dùng văn thơ thống trách Trung Quốc, mà quan lại

nhiên đến. đúng như lời Cổng Phụ đoán biết trước, vưa bèn thăng Công Phu
chức Gián nghị Đại phu, Đồng trung thư môn hạ Bình chương sự.
Khi chạy theo vua ra Lương Châu dọc đường con gái lớn của vua là còng chúa
Đường An mất, vua muốn làm tháp, hcành lẻ chôn cất trọng thể. Công Phụ can ngay
vua ràng: “Sơm Nam không phái chỗ ở làu dài và hiện nay cần tiết kiệm dể dùng
vào việc quân”. Vua giận báo Lục Chí ràng Công Phụ chỉ muôn vạch diều lầm lỗi
của trẫm, dể cầu được tiếng trung trực! Lục Chí tâu: “Công Phụ làm quan Gián
Nghị, giữ chức Tè’ tướng, phải lấy việc dâng vua điểu phải bỏ điều trái làm gốc. Đặt
ra chức Tể phụ là cốt đế hôm sớm can vua từ việc nhỏ”.
Vua nói: “Không phai thế, chính vì Phụ tự xét tài không đủ làm Tể tướng, xin
thôi, ta dã hứa cho, nay biết phải thôi, nên giả làm trung trực lấy tiếng”. Bòn dói
Công Phụ làm Thái Tử Tả Thứ Từ. Phụ vì có lang mẹ. xin giải chức. Sau làm Hữu
thứ tử. lâu nãm không dược dời đổi. Lúc Lục Chí làm tướng, Công phụ xin dổi. Lục
Chí thầm bảo: “Thừa tướng Đậu Tam thường bảo ỏng làm quan hay biến đối.
Hoàng thượng không bằng lòng”. Công Phụ sợ xin lầm đạo sĩ. Vua hỏi vì cớ gì?
Phụ không dám tiết lậu lời nói của Lục Chí, lấy lời của Đậu Tam thưa lại vua. Vua
giận, biếm Phụ làm Biệt Giá Tuyên Châu và khiến sứ trách Tham.
Vua Thuận Tông lôn ngôi, cho Phụ làm thứ sử Cát Châu, nhưng chưa nhận chức
thì mất.
{An .Nam Chí Lược - bán dịch Đại học Huế, tr 232 - 233)
325