Page 239 - Việt NamVăn Minh Sử

Và troiiíì đời sống đầy kinh nghiệm của chính bán thân luỊ. qua bao nhiêu
thăng trầm cũng lại có rất sẵn những dần chứng để iàm người la phải tin
theo chân lý ấy. Thêm cái thói quen ưa trầm tư, tìm triết lý để lự an ủi và
tin những điều thần bí siêu hình, mỗi người của họ đã như hiện thân của
lý ihưyết Ân giáo. Chỉ sự sống chung của họ với dàn bản xứ và nói
chuyện thân mật đã là một sự truyền đạo hết sức hiệu quả rồi.
Không lựa là họ phái cố nhám tìm những con gái của các thế gia
vọng tộc mà xin cưới để các cổ dâu mới này truyền bá dạo mới, như nhận
xét của G. Perrand, làm như sự truyền dạo là cứu cánh của cuộc sống vậy.
Kỳ thực người Ân có thương điếm làm ăn ở nước ngoài có thể dã không
hề nghĩ một chút gì rằng phải làm cho thực nhiều người theo đạo Phật.
Người Ân dùng mánh lới để làm rể ở những nhà quyển thế. Việc ấy
có thể có. Nhưng mục đích chính không phải là dùng vợ làm trung gian
đổ truyền đạo mà thiết thực hơn là để nương dựa vào thế lực ấy cho sự
làm ăn khỏi bị kẻ nào làm khó dỗ. Còn người vợ theo tín ngưỡng mới của
chồng có đi kể lại với bà con họ hàng dể truyền bá dạo mới thì cũng chí
là việc phụ.
Vả chăng, ở mỗi nơi đông đúc mcà người Ân tới đặt thương diếm nếu
có thì cũng chí có chừng vài ba gia đình quyền thế thôi. Chứ lấy đâu ra
nhiều? Riêng ở Giao Châu - các xứ khác ta chưa dám biết vội - còn có
những con mắt cú vọ của các quan cai trị người Tàu cũng dòm ngó các cô
gái của vài ba gia đình quyền thê ấy. Thì người Ân, không có vũ khí,
không thế lực chính quyền, liệu dám dương dầu với họ chăng trong
những cuộc tranh hỏn có thể xáy ra ấy?
Bởi vậy ta không thể chấp nhận dược thuyết của các nhà khảo cứu
phương Tây, ít ra là dối với xứ Giao Châu của ta.
Chúng ta nhớ truyện cổ tích Tấm Cám của ta là một trong những
truyện cổ có mang nhiều sắc thái Ân Độ về luân hồi, nhân quá. Chứng tỏ
Phật giáo đã không phai chí được truyền qua sự giang đạo thuần lý thuyết
trừu tượng và kinh kệ của các tu sĩ từ trên xuống mà phần lớn dã được
truyền qua cuộc sống chung từ dưới lên, lấy chính cuộc sống thiết thực
cùa hiện tại làm đà ăn sâu vào tâm tình của dân chúng.
Những nhà tu đến sau như lời G.Coedès nói, làm việc giảng dạo
mới thật, nhưng là giảng đạo cho những người dã sẵn sàng tất cá để nghe
và tin theo cùng tìm đào sâu giáo lý.

2. Tu sĩ
Đó là những phái đoàn tăng lữ đi ra khắp các nước ngoài từ thời
Aọoka và đến thời Kaniska này thì lại có thêm nhiều phương tiện nữa.

250