Page 234 - Việt NamVăn Minh Sử

ĐAO PHẬT VÀO (ÌIAO CHÂU

Đạo Phât đến đời Kaniska truyền ra các nước nưoài, đã có theo một
truvén thốns khai mào từ đời Aẹoka:
ì .Vì sự sấnÍỊ chuììỌ, troììịị lioà hình của cộng dồng các quốc gia mù
klìchìg vì lợi hav danh gì cho chính quốc.
2. Vì sự giác ngộ cho chúng sinh khỏi dường mê lầm của thể giới ảo
tưởng dể tìm thấy tĩnh lặng trong tâm hổn mà hiết suy nghĩ cho phải đạo.
3. Không có thói tự dề cao và miệt thị những tôn giáo khác. Tất cả các
nhà tu của tất cả các giáo plìái dều dáng trọng (ỳdiểm nàv hay diểm khúc.
4. Đời sống tôn giáo mới lù vĩnh cửu dâng kể, cỏn những sinh hoạt
chính trị có giá trị nhất thời.
Do truyền thốnư ấy mà tổ chức Phật giáo đã như không có tổ chức gì.
Nó như một chất lỏne, chui vào bình chứa hình gì thì nó liền theo hình ấy
ngay. Chỉ miễn thực chất của nó ở căn bản là từ bi cứu khổ, không thay đổi và
sự nhận định của nó về nghiệp kiến, luân hồi, chứng ngộ. cực lạc vẫn chính
xác là chân lý tuyệt đối. Còn tất cả đều có thể linh động từ nghi thức thờ cúng
đến thể cách tu đạo, cho đến thái độ chịu đỊmg cung cách đối xử của chính
quyên và chúng sinh. Nghĩa là tùv theo bình chứa (để nói ví dụ một cách cụ
thể) hễ hình tròn thì Phật giáo cũng hình tròn, mà hình vuông thì lại có hình
vuông. Vcà nói một cách khái quát hơn là tuỳ theo cá tính dân tộc và mức độ
tiến hoá của Xcã hội mà Phật giáo chiều ứng dể chuyển mình sáng tác thành
sản phẩm tinh thần riêng của dân tộc ấy ngay.
Bởi vậy, sắc thái Phật giáo ở chính quốc An Độ không phải là mẫu
mực mà cũng không là điều kiện cho sắc thái Phật giáo ở các nước ngoại
Ân. Người ta có quyền nói rất đúng là Phật giáo Việt Nam, Phật giáo Trung
Hoạ. Phật giáo Nhật Bản v.v... cũng giống như Phật giáo An Độ. Giữa An
và các nước ngoại An dã không có một mối dây liên hệ thuộc hạ nào vì
không có một giáo quyền dộc tôn nào manh nha ngay trong ý thức cả.
Nói một cách thiết thực thì từ khoảng AỌoka tới Kaniska và cả về sau
nữa, dân An Độ dù có tham vọng lập một thứ Toà Thánh để làm một “cuộc
chinh phục tàm hồn” các chúng sinh ngoại An, thì cũng không thực hiện nổi.
Bởi vì trong nước loạn ly liên miên, thời thịnh trị không dài mà thời qua phân
ra các tiểu quốc và thời bị xâm lăng thì lại luôn luôn không dứt

‘"Sau Aẹoka, (261 - 227) được 34 Iiãm, các con cháu chia đất ra thành mảnh múng
đê mỗi người cai irị mỏi nưi, chí năm mươi năm là xã tắc sang tay dòng họ khác,
tuv còn một vài vị tiểu vương cai trị ở vài tiểu quốc xa xôi. Thế rồi hết dòng họ
Ọunaa cai trị đến dòng họ Kanyâ, ngắn ngủi chừng 20 năm, lại cớ hoạ xàm lăng của
Hy lạp rồi của Iran, rồi tiếp dến là cá một thời lộn xộn của dán vùng trung tâm
245