Page 231 - Việt NamVăn Minh Sử

cháu cuối cùng của A Dục Đế là Brhadrata bị một soái iướne là
Pusyanilra ám sát trong cuộc duyệt binh. Một vương triều mới dược dựng
nên là vương triều (Ịunga không theo Phật giáơ (177).
(Ịunga không thống trị được toàn thể đê quốc Maurya cua dòng họ
Candragupta. Đế quốc ấy bị phân mánh ra nhiều tiểu nhược quốc chông
chọi lần nhau hết sức lộn xộn.
Trong khi ấy, ở phía lây, các vùng dất do vua Candragupta giành lại
của người Ba Tư lại bị các lãnh chúa Hy Lạp hậu duệ của A Lịch Sơn tái
chiếm. Đó là các quốc vương Dcmétrius và Mcnandras. Lcãnh thổ Ân mà
Dcmétrius và Ménandras tiến chiếm còn rộng hơn hồi A Lịch Sơn tiến
chiếm nũ’a.
Nhưng dặc biệt họ có một biệt nhỡn đối với dân nước bảo hộ. Họ
gửi một sứ thần tên Hisidore đến triéu dinh vua (Ịunga. Sứ thần này tin
theo dạo Bà La Môn và thờ thán Visnu. Họ lại nhìn nhận những nhân vật
trong thần thoại Ân Độ cũng dũng hà nhiìng nhân vật trong thần thoại của
họ: Thượng dê Indra là thiên chúa ZcLis, thần (Ịiva là thíìn Dionysos, nữ
chúa Padnâda là Artémis và Krisna là Héraklés v.v... chí khác lên mà
thôi. Ngoài ra trong những dich cũ bàng chữ Pali, người ta còn kế việc
vua Hy Lạp Milinda (chính là Mcnandros) hòi dạo với Long Thụ Bổ Tát
(Nâgasena). Một vài đồng tiền dồng đúc hồi ấy còn khác hình bánh xe
pháp luân của Phật giáo. Và câu chuyện mà Plutarque kể việc phân phát
tro xá lợi của mình sau khi chết đã có vang bóng việc phân phát trong xá
lợi cúa Phật.
Những việc ây chứng tỏ rằng nếu vua Hy Lạp không theo Phật giáo
thì ít ra cũng là ân nhân cùa giáo hội. Và nền vãn hoá của Phật giáo dã
không hề bị sa sút vì những biến cò' chính trị dã kể trên. Trái lại. thời này
còn khởi dầu này nứ thêm dòng tu mới nữa. là dòng Bhágavala và anh
hùng ca Bhàgavata dã chứng tỏ là vĩ dại vì dã nêu cao gương dại hùng,
dại lực, dại từ bi của người tu dạơ nhập thế gian de trá nghiệp thì mới dút
dược nghiệp.
Tư tương Phật giáo cũng như Ân giáo nhừ cuộc sống chung giữa hai
nền văn minh Đỏng và Táy này mà phong phú hết sức. Khoa học và nghệ
thuật Hy Lạp cùng với tư tưởng thán học Ba Tư đã dua nhau pha trộn với
những sở hữu tinh thần của Ân Độ. Dù phai dợi đến đời vua Kaniska (78-
123 s. CN) mới dâm bông kêt trái, những dấu hiệu phát triển cũng dã thấy
rõ từ hcrn một thế kỷ trước trong thời kỳ bị dô hộ này.
l'uy nhiên, cuộc sống chung không được lâu dài vì những biến cố
trọng dại khác ở phía đông.

242