Page 229 - Việt NamVăn Minh Sử

Riènu trườna hợp cùa A Dục Đê thì từ đó vồ sau cho đến lúc naài
băna hà, naười ta quii khôna còn nahc thấy tiếng trốna trận nữa. Naài đã
cho khác vào bia đá bài chiếu chi cúa ngài với những đoạn sau:
"'Dại Dè thành thực hối lỗi và nhìn nhận chiến tranh xàm IclnịỊ hao
a/ò' cũin> íỊây chết chóc và tội ác. Dù sô' niịưòi hi Íịiếí, hị hắt, hi chết có
trăm lìíỉhìn lần ít hưn sổ nmỉời hị thâm hoạ tromị trận Kalhnịa thì cũni’
vchì là diều dáníỊ ân hận cho Dại Dờ. Dù cho nítưòi ta (các nước thù dịch)
í/iid có lầm Idi di nữa. Dại Dế (hây i>iờ) cũny iìíịIìĩ rằníỊ plìdi nhan nhịn,
nlìdn nhịn dên tận CÙIÌÍỊ... Dại Dê I(ớc nìiiổn cho tất ca mọi inịiiúi dẽii
dược an lạc. dân làm chủ dược, mình, dâu có lĩnh lặnịị tronịị tâm hồn và
có sự thươny cảm với dồiìíỊ loại... Chiến chỉ nàx dược khắc sàn trên dá dể
cho nhữnv, con, nhữm.ị clìáti của Dại Dế san nàv dừng tưởng rằm’ hẻ lùm
vna là plìdi di Uìm nlìữníỊ cnộc .xâm lăm’ (các nước khác nữa). Vù nến vì
một tình cờ nào (clnhìíi) hị hnộc phủi lao vào cuộc chiến tranh .xàm lăng
thì chúmị lìãv thấv m<a\ cái vni troiìíỊ sự nhẫn nhịn và sự thương mến
(dốnv, loại) dể nhìn nhận là thắmị, sựthíUìí’ cha chiến chỉ nàv".
Qiui là một lời chiếu duy nhất irona lịch sử của nhân loại.
Cũnc ironc bài bia ấy còn có CíÌLi:
"Tất cd lạc thú trong dời là (ỷ sự cò' gắiUi không ngừng trôn dn'ờng
dạo hơi nó có giá trị troìĩg hiệìì tại vù trong cd tmmg lai".
Bài bia sỏ VI còn có câu:
"Tất cd cô' gắiìg cha Đại Dế là dể trà nợ dối với mọi chhng sình.
Dưới thê' nùv Dại Đế làm việc dem lại hạnh plnìc cho họ. dể qna thê' giới
khác họ sẽ dược lên tr()i. Một ke tầm rhnửng nhát nến ninôn thì chng có
thể tới cõi Cực Lạc dược, nh()' cô' gàng tn dạo".

ĐÀ TIKN MỚI CỦA PHẬT (ỈIẢO
Nhờ cập triều đại ấy của A Dục Đế, ncuừi ta thấy có một thay đổi
quan trọnc tronc cách thức giánc dạo. Nchệ thuật Phật ciáo chuyên qua
phía diễn la các thán linh, các vua rắn, các hoàng hậu, các mộc tiên, các
thú vật có dạo... lất cá dổu sùng kính nhĩrng dại diện của giáo hội dể báo
vệ nhũng chùa chiền ấy và lấy làm hàn hoan trước sự dắc dạo của Phật dể
tỏ lòng sùng bái. Nhũng báo tháp, những điện thờ, những cây cối linh
thiêng, những biên cô kỳ áo. những doạn dời cúa Phật, những cuộc rước
lố vé tôn giáo và tất ca bố trí trong sự thừ cúng của dân chúng dều thấy tá
lại trong các lác phám hội hoạ và diêu khắc. Tả một cách thật linh dộng
như cánh sống thực. Cũng như ta dốn ca một phong thái trừu tượng cúa sự
mong ước dirợc chấp nhận, như trong hình vẽ vợ chổng các thí chủ đứng
kính Ccin nhin vật hỷ cúng của mình.

240