Page 243 - Việt NamVăn Minh Sử

Giao Châu thuộc quyền cai trị của nhà Hán, ở nơi biên viễn miền
Nam. Vết thương do quân Mã Viện gây ra cho dân Giao Châu năm 43
đến đây cách 100 năm, dù có thế kể là đã lành thì những đau khổ, chết
chóc thảm thương khác do quan lại nhà Hán tiếp tục đầy ải dân Giao
Châu, từng ngày, từng giờ một đã không thể khiến nhân dân có một thiện
cam nào với kẻ đô hộ.
Hơn nữa, ở chính quốc loạn lạc, các quan lại nhà Hán đã không có ý
muốn trở về. Từ thượng tầng của guồng máy cai trị là các thái thú đến hạ
tầng là các nha lại, người ta đều có ý muốn dịnh cư lâu dài trên dải đất dễ
sống và dễ bóc lột dân địa phương để hưởng thụ mọi sung sướng vật chất.
Điều dáng lấy làm lạ là sau Trưng Vương một trâm năm đến hồi ấy,
Hán triều đang suy vi mà không thấy sử ghi có một cuộc khỏi nghĩa nào
khác. Điểu dáng lấy làm lạ hơn là ngay như Lâm Âp còn ít dân mà một
lúc cũng tụ ca ngàn người để đánh phá phía Nam Nhật Nam năm 132.
Vậy mà sao Giao Châu không thấy cựa mình?
Một rằng có. nhưng bị dập tắt hết và bị quan lại đô hộ giấu luôn ca
triều đình nên không có sớ lâu về khiên sử không còn một dấu vé nào cá.
Hai rằng quả là không có thực, vì dân đã kiệt quệ nhựa sống thì chí càng
chứng tỏ rằng quan lại đô hộ đã bóp nghẹt dân, để ép phải nằm im dưới
bàn lay sát của họ.
Dù trong trường hợp nào, ta cũng thấy dân Giao Châu cần tìm sự
sống và lẽ sống ở một phía nào khác với phía Hán tộc.
Việc thái thú Sĩ Nhiếp dùng chính sách văn trịvà tỏ lòng thực tình
thương mến dân để dân lỏn là Sĩ Vương, lại cùng các danh sĩ Trung Hoa
và Giao Châu đặt nền móng sáng tạo chữ Nôm để’ dịch các kinh sách
khiến dân tôn là Nam Giao Học Tổ, rồi khi ra dường lại có các người Hồ
kèm bên xe đốt hương và chuông khánh vang lừng đã chứng tỏ ảnh
hưởng Phật giáo đến hồi Sĩ Nhiếp đã rất sâu đậm.
Điều mà G. Perrand nói về kê hoạch của văn minh Ân Độ len lỏi
người vào ánh hưởng tới các giới chính quyền địa phương, dể rồi hoặc
thuận tiện thì sắm vai cai trị, hoặc không thì ủng hộ cho người địa phương
tự cai trị đã cho thấy dấu vết dích thực là có ở đây.
Mưu cơ ấy, ở thượng tầng, dù bị thất bại trước binh lực của nhà Ngô
Vcà sau là nhà Tấn thì ở hạ tầng, về phía nhân dân, sự nhào nặn tinh thần
của Phật giáo phai nói là đáp ứng đúng nhu cầu của Xcã hội.
Vấn đề cán đặt ra để tìm hiểu là vì cớ gì dàn chúng Giao Cháu ở
giữa thế kỷ thứ hai theo đạo Phật, một đạo giáo xa lạ, có nhiều chủ trương
không ăn khớp với tục thờ gia tiên? Cháng hạn như người địa phương tin
254