Page 246 - Việt NamVăn Minh Sử

Một thái độ sốns đặc biệt của người Giao Châu vừa do hoàn cảnh xã
hội quv định san lại vừa do chính sự tu Phật nêu gương thật đáng để lưu ý.
Ây là thái độ trọng điều lẻ nghĩa liêm sỉ hơn quyền lợi vật chất, trọng cái
tình của cơn người đối xử với nhau hơn cái lý quay quắt để bóp hầu bóp cổ
nhau. Sự trọng này. có thổ nói. là điều bát buộc, dù không muốn cũng đã
không làm sao khác hon dược dưới chế độ quan lại nhà Hán.
Chứng cứ thật cụ thể của thái dộ này là xưa nay mặc dù vần thù
ghét các thái thú, vậy mà đối với thái thú Sĩ Nhiếp thì dân lại tôn là Sĩ
Vương chi vì họ Sĩ dã thực lòng thương mến dàn, và không những chí tôn
như thế, dân còn có thế cầm khí giới ra trận hy sinh cho hụ Sĩ khi nhà
Ngô gửi thái thú khác dốn thay nicà không cho Sĩ Huy nối quyền cha.
Thái dộ sống đặc biệt vừa nói, thực đã là thái độ của nhũng triết nhân.
Nó lách rời vĩnh viễn dán Giao Châu khỏi giới cai trị tàn nhẫn bất lương của
Tàu. đế chi hướng mắt tìm về với nhũng thiện nhân của đạo Phật.
Đạo Phật vào Giao Châu là một điều đại hạnh cho dân tộc vậy.

Nhung dạo Phật không don độc Vcào Giao Châu mà còn có cả một
nền văn minh Ân Độ tràn tới nữa. Nền văn minh ấy, nói về khía cạnh tuổi
tác thì khoáng năm 3000 Ir. CN, trong khi Trung Hoa còn ở thời đá mài,
nó dã là văn minh Mohan Jo Daro ở lưu vực sông Indus với nhũng tỉnh
thành lón có lổ chức quy củ với những dường lớn ngay thẳng, chợ, bồn
tăm. cống thoát nướcv.v... và nếu phải nhường thì nó cũng chỉ nhường có
văn minh Ai Cộp. Nói vổ khía cạnh rút tía những cái khôn của thiên hạ thì
nó dã có bao nhiêu dời pha men Hy Lạp, Ba Tư ở Trung Đông và cá La
Mã ớ cực Tây nữa. Nói về mạo hiểm phiêu lưu và chiến đấu thì cả vùng
dồng bằng sông Indus vần là dịa bàn cho những cuộc đấu liên miên giữa
các sắc dân ở trung bộ châu Á Vcà họ dã có những hải thuyền có thể chở lừ
600 dến 700 người di buôn bán với các nước ở Đông và Tây.
Văn minh Ân Độ có những căn cứ vượt vãn minh Trung Hoa và khi
tới Giao Châu thì cổ mang săc thái ngược hẳn lại với văn minh Trung
Hoa. Đó là không có dụng lâm xâm chiếm đất đai và cũng không có
chương trình kế hoạch bành trướng thế lưc dù là thế lực tinh thần nữa.
Người Giao Châu chỉ thấy người Ân Độ đến với thiện ý sống an hoà
với dân dịa phương dể làm thương mại và san sẻ những hiểu biết tiến hoá
hơn về mọi mặt.
Nào là thuốc men dể chữa trị những bệnh hiểm nghèo, nào là pháp
thuật trừ tà, trấn trạch, bùa chú dế tăng phúc thọ, cả bùa yêu và cầu tài, cá

257