Page 242 - Việt NamVăn Minh Sử

'"'Bài thế, íỉấv khôiĩí> pliíỉi là sự tiếp xúc í>iữa inỊưtyi xa lạ hav sự tiếp
xúc cĩầit tiâiĩ. Nếu sự Ân Độ hoá cúc nước m>oại Ân có vc là clicn ra vào
khoảniỊ dầu k\ mịuvên, như một sự kiện mới mẻ, thì khôiiíỉ phải nỊịười An
lúc ấv mới xuất nịỊoại lần dầu, mù chính là lúc ủ'v họ tới dônịị ddo ồn ào
lum, lại có mam> theo nlìữm’ phần tữ trí thức có thếtruyên hú tôn giáo và
nghệ thuật Án hằng tiêhíỉ Phạm".
Thật là một nhận xét xác đáng để chứng minh rằng đạo Phật đã vào
Giao Chíiu không phái vào thế kỷ thứ 111 mà còn trước nữa rất nhiều.
Sách Cao Tăng Truvện có chép rằng ngài Ma Ha Kỳ Vực qua Phù
Nam, Lâm Âp tới Giao Châu rồi đi Quảng Châu, Lạc Dương vào cuối thế
kỷ thứ III. hay Tăng Hội, người thuộc gia đình gốc Sogdianc đến cư ngụ ở
Ân đã nhiều đời rồi theo song thân tới Giao Châu định cư làm nghề buôn
bán. Khi song thân mất, ổng vào chùa tu hành và dịch các kinh sách chữ
Phạm ra chữ Hán. ông mất ở Trung Hoa năm 280.
Nhưng những lài liệu Iicày chỉ chứng tỏ rằng dạo Phật dã có ở Giao
Cháu từ trước khi có vcl chân của các nhà tu ấy.
Bơi trước dấy năm 187, khi Sĩ Nhiếp làm thái thú dất Giao Châu thì
Viên Huy dã có gửi thư về cho Tuân Quốc bên Tàu năm 207 kể về anh
em Sĩ Nhiếp như sau;
Nhiếp huynh dệ. tịnh vi liệt c/uận, lìùní> trưởnv, nhất châu, thiên an
tại vạn lý, uy tòn vô rhưựní’, xuất nhập minh chung khánh hị cụ uv nghi
tiêu cổ xuy .xa /?v mã dạo. Hồ nhân íịiáp cấu phần hương, tììién gid
ihiunu’ hữu so' thập.
(Ánh em Sĩ Nhiếp dêu chia ra các quận, mỗi người hùng cú' một châu,
rộní> dến vạn dặm, uy nghiênì tôn kính khỏnq có ai hơn, khi ra vào chuông
khánh vanq lừinỊ, diì mọi nghi vệ thổi .sáo dánh trống. Xe ngựa dầ\’ dưò'ng.
Nhữm^ nqiíời Hồ theo hai hên .V(' dốt hu'o'mị thif()’ní> có dến vài mưo'i).
Danh từ người Hồ theo Trần Văn Giáp trong sách Le Bouddhisme
en Annam là liếng của người Tàu chí các rợ miền giữa châu Á và Ân Độ
từ dầu kỷ nguyên.
Như vậy, người Hồ (nghĩa là người Ân Độ) dã ở Giao Châu ít nhất
lừ giữa thê' kỷ thứ II thì mới dặt xong nền tang tôn giáo và những liên hệ
với chính quyền.
Hồi giữa thế kỷ thứ hai là hồi sau triều Kaniska (78 - 123) các con
của Đại Đế không dương nổi nghiệp lớn. trong nước loạn lạc lung tung.
Hổi ấy cũng là hồi nhà Hán bên Tcàu tàn tạ với những vị vua yếu duối, chỉ
lo hưởng những thú vui vật chất trong cung câm còn việc triều dinh thì
phó mặc các hoạn quan lộng quyền khiến gày thành loạn Khán Vàng và
loạn Tam Quốc.

253