Page 245 - Việt NamVăn Minh Sử

NhĩrntỊ chùa cổ nhâu có lõ là cơ sở tôn giáo đầu tiên của Phật giáo 0
nước ta là Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện. Đó là những nơi từ
tên nó đến sự thờ kính 0 trong đcã biểu dưoìm những pháp lực vô biên cúa
Phật (chi huy cả Thần mây. mưa, sấm. sét) cùng chứng tỏ người ta đến
chùa để dược sự che chở của Phật.
Không những dối với người sống như vậy mà đối với người chết,
người ta cũng lại tin là Phật có ngự trị ở khắp thế giới và có hộ trì cho cá
người dã chết nữa, và óc tưởng tượng cúa người ta có thẻ phong phú đến
đâu, với ước vọng cúa người ta có thể xa vời dến thế nào thì người ta lại
nhấc những huyền năng của Phật dến cái dích ấy.
Do đó ta có thể nói, không sợ bị cái chính là Đạo Phật khi vào Giao
Châu, không những nền dạo lý ấy dcã thành dạo giáo của xứ sở Giao Châu
mà cả dến Phật cũng lại là Phật của dán Giao Châu nốt.
Người Giao Châu qua thực chi tìm hiểu chủ trương triết lý siêu hình
và giáo lý chính của dạo Phật về sau này, qua các nhà trí thức của mình
và của Tcàu, cũng như qua các nhà lu Ân Độ thôi. Còn ở những ngày dầu
tiên, người ta đã thờ Phật vì khía cạnh thực tế của cuộc sống như dã trình
bày ỏ’ trên.
Thành ra vổ phía dại chúiUỊ có hiện tưựní> kỉnh th(')' Phật, tny van ở
trên, nhifní> vẫn là chum> với các thần thánh khác tronỊị ci)iu> một cơ sớ
tôn iịiáo. Và người gọi rằng theo dạo Phật, trừ những vị xuất gia, cũng
vẫn còn thực đáy đủ những tín ngưỡng cổ sơ để thờ cây da, cây đề, thờ
thần hổ, thần rắn, thán ngựa, v.v... và nếu cần thì cũng vần cúi đầu lễ cá
con tà, con ma. lễ CIÍ những vị thánh ở bất cứ dạo nào có sức chế ngự
được tcà ma ấy.
Mầnì niốny dể ndy nà tinh thần tam íỉiáo dồní> nyiiYcn ơ tlìếkv thứ
X. Xỉ dã có n\>ay từ hồi dầu nà\' vậv.
Người ở trình dộ hiểu biết cao hơn thì có thê’ khó tính hơn trong
việc cân nhắc về tín ngưỡng và chu trương các đạo giáo. Nhưng đại
chúng thì miễn hợp giọng cứa mình là đủ. Hơn nữa, linh thần bao
dung của đạo Phật lại rộng lắm. Không hề có gì ràng buộc các tín dồ
là hỗ dcã theo Ta thì không được theo gì khác Ta nữa. hoặc những thế’
cách thê này mới dúng theo ý muốn của Ta, còn thế khác là không,
và đúng thì dược đến niết bàn còn không thì phái vào địa ngục. Tinh
thán bao dung của đạo Phật quả là một tinh thần dễ làm bạn với
nhũng xã hội nông nghiệp xuề xoà, và dễ thân mật với những nông
dân chất phác. CÍI những nghi thức thờ kính và những quy tác giữ dạo
cũng rất hợp với những xã hội nghèo nàn Vcà rất dễ theo cho những
người dân bị dô hộ và tước đoạt hết của cái nữa.

2.^6