Page 249 - Việt NamVăn Minh Sử

Bà Triệu

Sau đó, Bà Triệu nổi lôn đánh lại nhóm quan lại nhà Ngô. Nhưns
quán lực yếu phải rút chạy và tự sát.

Tinh thần bài Ngô

Kế từ đấy đến suốt thời Bác thuộc về sau và suốt đến bây giờ, với
bất cứ triều đại nào của Tàu, người ta cũng gọi là Ngô củ, để bài bác bằng
nhũ'ng câu ca dao, tục ngữ còn đầy cá trong nền văn chương truyền khẩu.
Sự náv sinh ra một người như Sĩ Nhiếp trong hàng thái thú cúa nhà
Đông Hán trị dân có nhân chính, cho dân thương và tôn là Sĩ Vương, là
Nam Giao Học Tổ. là dơ tình thế chính trị khách quan ở phía Bắc. vừa ở
phía Nam tạo ra.
Phía Bác thì có loạn Khăn Vàng, rồi loạn Tam Quốc kéo dài từ khi
vua Hán Linh Đế băng hcà (168 - 189) cho đến lúc chia ba thiên hạ (222)
rồi dến lúc nhà Tán dẹp hết ba nước gốm thu một cõi vé một mối (265).
Trong thời gian ly loạn ấy, Giao Châu không biết thuộc về nhà nào đương
tranh bá dồ vương ở chính quốc. Sĩ Nhiếp được cử giữ chức thái thú Giao
Chàu nãm 187. dã không biết phải giao thiệp với vị sứ quân nào, nên
trong khi chờ dợi tình thế ngã ngũ dã không dám tin ở quán dội Thiên
triều kịp thời can thiệp khi lỡ xáv ra chuyện gi mà phái dùng chính sách
thân dân dê giữ yên trong nước.
Thêm việc phía Nam, từ năm 1,87, người Làm Ap dã quày phá quân
Nhật Nam và dến năm 192 thì nối lên giết huyện lệnh nhà Hán rồi cát
một vùng đất ở phía Nam quân Nhật Nam mà lập quốc và xưng vương.
Đó là một lấm gương sáng cho Sĩ Nhiếp; phái có một chính sách văn trị ơ
Giao Cháu mới mong giữ được thán sống của mình.
Đến dời Sĩ Nhiếp nàv. trôn bán dao Trung Ân. phía cực Nam đã có
nước Phù Nam Ân Độ hoá, rộng suôT lừ sông Mê Nam của Thái Lan sang
từ bờ biển Đông Hải, ít ra là lên tới Nha Trang bây giờ. Phía giCra. có Lâm
Âp cũng Ân Độ hoá. Còn ngay Giao Châu cũng đã có ánh hưởng văn
minh Ân Độ với các chùa chiền và người Hổ tu theo Phạt giáo.
Chính Sĩ Nhiếp cũng theo Phật giáo, căn cứ ở lời thư của Viên Huy
(năm 207) gửi về cho Tuân Quốc bên Tàu*'' nhưng xem kỹ những nghi
vệ; xe ngựa đầy đường, chuông khánh vang lừng, người H() theo hai bên
xe đốt hương có đến vài mươi, ta thấy dù chưa phải nhũìig nghi vệ Thiên

Đã nói ở chương III.
260