Page 244 - Việt NamVăn Minh Sử

tưởng linh hồn người chết vẫn phang phất như sống để phù trì cho con
cháu thì tôn giáo lại chủ trương là linh hồn đáu thai kiếp khác để bắt đầu
lại một vòng sinh hoá khác, và chẳng hạn như người địa phương tin tưởng
sống là ở. thác là về thi tôn giáo mới lại chủ trương trong đời sống có tu
và đãc đạo mới được về Tây phương, còn ãn ở bất nhân ác đức thì phải
xuống địa ngục âm ty, hoặc chẳng hạn như người địa phương tin có phúc
ấm truyền đời thì tôn giáo mới lại chủ trương mỗi cá nhân có một nghiệp
riêng để trá quả cho những nhân duyên riêng.
Ta đặt mình vào địa vị người Giao Châu đời ấy hẳn sẽ thấy là khó
để thụ lãnh những giáo lý mới này. Nhưng nếu ta nhớ lại tính chất linh
động và mềm dẻo của đạo Phật (mềm dẻo đến độ loãng như một chất
lỏng để vào bình chứa nào cũng dược) thì ta sẽ không còn lấy Icàm lạ về sự
du nhập quá dễ dàng của dạo ấy.
Đầu tiên là cái truyền thống kính trọng tín ngưỡng của người, từ
thời Aẹoka đã giúp các nhà lu Âi Độ né tránh mọi đụng độ gay go về
chủ trương tôn giáo. Sau Icà sự không cố chấp kinh kệ, không cứng rắn
trong việc bảo vệ giáo lý dã giúp các nhà lu ấy tìm hoà hợp với tín
ngưỡng cổ truyền của địa phương, khiến dạo Phật nhờ đấy thêm phong
phú và thêm nhiềư tính chất đặc thù.
Người Giao Châu dã dcn với dạo Phật không bằng tuệ giác mà
bàng tình cảm. Hay nói ngược lại cũng vậy, dạo Phật đã bát sâu rễ vào
trong lòng người Giao Châu hơn Icà vào trong óc.
Những sự bày tỏ lòng thương cảm đối với những người gập điều
không may, dang phai quằn quại trong đau khổ, những lời khuyên nhủ họ
nhẫn nại chịu đựng đau khổ ấy dể trá hết một món nợ huyền bí nào của
tiền kiếp, cùng với những sự dản giái về nguồn gốc của những đau khổ
buồn phiền trong trần luỵ cũng như sự hé mở những chân trời hy vọng cho
người ta, theo luật luân hồi quá báo... tóm lại, tất ca phần chủ trương đại từ,
dại bi, cứu khổ, độ nạn của dạo Phật là một món quà quý giá, làm dịu lòng
người Giao Châu đang cần tìm phương thuốc tinh thần đế xoa dịu.
Cả những sợ hãi ở thời thượng cổ ấy như sợ ma quỷ, sợ những hiện
tượng thiên nhiên, sợ những tác oai tác quái của quỷ thần, khiến sinh dau
ốm, bệnh tật, nghèo dói, chết chóc, cho dến cả sợ những quan lại Tàu ức
hiếp bóc lột, kháo tra, người Giao Cháu gặp những nhà lu An Độ binh
thiin như không, vào trong chùa thấy ảnh lượng của Phật cũng ngồi vững
vàng trong an lạc thì tự nhiên thấy b('n sợ Vcà lòng lắng dịu xuống, đ ế nhìn
thấy chùa là một nơi an toàn, và nhìn thấy dưới sự che chứ của Phật, ma
quv cá ban dèm lẫn ban ngày dều không dám phạm dên mình.

255