Page 223 - Việt NamVăn Minh Sử

mấu nhiệm của vị pliáp sư hay của nhà lu có thể phá được pháp thuật cúa
thần. Và nhữiiíí anh hùnư ca không ng(ýt kể truyện những vị thánh của
loài người đĩi thành công trong việc áp đao các thần. Trong một số kinh
vãn của các giáo phái, người la còn thấy kê’ đến một số những vị thần mà
giáo phái ấy không thờ, cho là kém huyền nàng, ngu dôì và hay ghen tỵ
mà thần của họ sẽ trừng phạt dễ dàng. Kinh văn của Phật iịiúo cnní> ké
các thần là lUịitồn hại và vô ích, lộn xộn khi nhữiiỉỊ thần â\ khỏm> chịu
thân phục dức Phật.
Những thần ấy cũng phải thờ cúng và lu luyện như người nếu không
cũng không siêu thoát dược. Người ta cho là các thần ấy sẽ biến mất như
sao dổi ngôi khi nào dối dời.
Các động phú cứa các thần thường ở trên dời. trên dinh núi Meru.
Người ta cũng nói dến mặt trời, đến biến bãc. Nhiều vị thần có dộng phủ
riêng. Có vị như Indra có cá triều dinh riêng nữa. Các thần xuống thê khi
cổ người kêu cầu dể can thiệp giải nỗi oan khiên cho người. Thường thì
sự can thiệp khoác vẻ trọng tài.
Nói chung, những cách xử sự của thần giống như cách cúa người đcã
sống thành gia đình và xã hội vậy.

ĐẠO PHẬT VIÊN THANH
Giữa một rừng già cùa tư tưởng siéư hình thần bí dã kể, khi Phật
dến cõi giác thì tự xưng Gaulama (;;akya Muni, một vị Hocàng tử trong
dòng Ọakya, một bậc thầy không nói hay không thể nói hết được (theo
nghĩa của chữ Phạm Muni) nghĩa là ngoài những điềư đã dược nói và
giáng về Ngài, Phật vẫn là biếu tượng của một cái gì cao cií tuyệt vời mà
người la không thể nói ra hết để dạy cho nhau biết dược.
Trong những kinh văn còn lưu lại, đã không có một lời nào có thể
nhất quyết là chính lời của Phật. Nhưng qua những lời kinh ấy, người ta
thấy chói sáng vầng hào quang của chính ngài"’.
Ngài không dạy những gì huyền bí siêu hình mà đã đưa ra cho đời
một toa thuốc chữa bệnh tinh thần bằng Tứ Diệu Đế và Bát Chính Đạo.
Ngài vạch cho môn đổ con dường trung đạo tránh những chủ trương quá
trớn, hoặc của sự mê sa tham vọng trần tục, hoặc của sự quá khắc khổ
đến tự huỷ thân hình, hoặc của sự hoài nghi cho là không thể đến cõi giác
dược, hoặc của sự kháng định về những lẽ siêu hình không thể chứng
minh đươc.

H. Zimmer. Les Philosophies dc I 'liưlc. p.367, Payol, Paris, 1933
234