Page 333 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

mà phải biến hóa là lẽ tất nhiên. Nhưng sự tiếp xúc vối
văn hóa Tây phương không phải là mới bắt đầu từ khi
nưóc ta bị nước Pháp chinh phục. Nay ta thử xét lùi lại
trong lịch sử xem cuộc hội ngộ Đông Tây ấy trải qua con
đường thê nào mà đến kết quả ngày nay.
"Từ th ế kỷ thứ 16, nhà hàng hải Âu châu đã biết
duyên hải Ân Độ Chi Na, nhưng sự giao thiệp giữa
người Việt Nam với người Tây phương đến th ế kỷ 17 là
khi bắt đầu cuộc Trịnh Nguyễn phân tranh mới thành
tiếp tục. Người Âu châu bấy giờ đến nước Việt Nam là
lái buôn hoặc giáo sĩ"*'^ Các lái buôn đầu tiên là người
Bồ Đào Nha hay đi lại buôn bán ở Đường trong, do cửa
bể Faifo là nơi có người Trung Hoa và N hật Bản lui tới
đã lâu. Nhưng họ chỉ đến buôn bán nhất thời rồi trở về
Ao Môn (Macao) nên không có ảnh hưởng đến văn hóa
bản xứ mấy. Năm 1615 mấy giáo sĩ Dòng Tên (désuites)
theo các lái buôn người Bồ Đào Nha đến Đường trong,
nhò Chúa Sãi vương dung nạp nên công việc truyền giáo
của họ rất đắc lực. Năm 1625 họ định ra Đường ngoài,
rồi năm sau, cố Alexandre de Rhodes đến bắt đầu tuyên
truyền ở Bắc. ổng này là người sáng tạo ra chữ quốc
ngữ nên đổi vói cuộc âu hóa của nước ta có công rất lớn;
mà đốì với sự nghiệp của đê quổic chủ nghĩa ở nước ta, vì
những sách ông viết về ngôn ngữ, địa lý và lịch sử Việt
Nam, ông ấy cũng là người đại công thần. Nhưng ông ở
Đường ngoài được ba năm thì Chúa Trịnh Tráng ở Bắc,
chúa Công Thượng vương ở Nam, hạ lệnh cấm đạo và
bắt giáo sĩ, vì hai bên Trịnh Nguyễn đều nghi rằng họ

Histoire moderne du pays d'Annam, par Ch.B.Maybon.
( 1 )
335