Page 330 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Tây tiếp xúc này, ta cũng không thể chối cãi rằng mối
liên lạc ấy đã đoạn tuyệt, ớ trước sức bức xúc của văn
hóa hoạt động của Âu châu thì cái văn hóa yên tĩnh của
ta không thể nào đứng vững được. Nền tảng văn hóa cũ
vì th ế mà lay chuyển, khiến ta thình lình thấy những
chỗ yếu hèn và khuyết hám của nó bày ra. Năm cái đặc
tính kể trên, xưa nay ở trong xã hội nông nghiệp vẫn có
kết quả tốt, đến nay gặp những sự biến hóa kinh tế và
xã hội theo công nghiệp và văn hóa khoa học của Âu
châu thì ta thấy nó hóa thành những tệ hại rất trở ngại
cho sự sinh hoạt ở thòi đại này.
Chê độ gia đình nhò đó mà xã hội được bền chặt, quốc
gia được mạnh mẽ ở thòi đại bê quan tỏa cảng; đến thòi
đại thế giới khai thông này thì lại là một nguyên nhân
yếu hèn. Vì nó làm cho cái tính của người ta tiêu trầm,
khiến người ta không có tư cách độc lập và tự tôn, cho
nên ra ở đòi không có nhiệt tâm tiến thủ và năng lực
cạnh tranh. Người ta quen thói ỷ lại và ký sinh ở gia
đình, nhất đán lìa gia đình thì thành người thất cưóc.
Vả chăng thói ỷ lại ấy khiến người ta ăn thì nhiều mà
làm thì ít, nền kinh tê không thể phát đạt được mà suy
lần. Tinh thần gia tộc đậm đà khiến tinh thần quốc gia
và xã hội bạc nhược, cho nên trừ việc gia đình ra thì
quốc dân chỉ như một đống cát ròi, không có tinh thần
hỢp quần đoàn kết. Vì những kết quả xấu ấy cho nên
ngày nay nhiều phần tử thanh niên đã có tư tưởng cải
tạo gia đình, cốt đánh đổ những thói gia đình áp chế mà
biểu dương nhân cách của cá nhân. Vậy ta có thể nói
rằng vì ảnh hưỏng âu hóa, vì sức thúc giục của những
điều kiện sinh hoạt mới, xã hội ta đương có khuynh

332