Page 329 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

thông, chính là kết quả của gia tộc chủ nghĩa. Ta hãy
xem ở trong lịch sử, cũng như ở trong truyện ký, tiểu
thuyết hoặc hý khúc, thường thấy ở trong một gia đình,
người gia trưởng hoặc cả nhà bị hại chỉ còn sót được một
chút con trai di phúc là cục máu sót của gia tộc, người
mẹ hoặc bạn hữu phải nương náu ỏ tha phương mà chịu
trăm cay ngàn đắng nuôi nấng cho thành người để
mong vãn hồi gia tộc^^\ Trong dân gian xưa nay ta vẫn
thấy việc ấy xẩy ra luôn luôn, ớ những cảnh huống
nưốc m ất nhà tan, chính nhò cái quan niệm ấy mà hy
vọng của người ta còn hăng hái mà khôi phục được cơ
nghiệp. Ta có thể nói rằng trải những bước gian truân
thảm họa, mà chủng tộc vẫn sốhg còn là nhờ cái nhân
sinh quan một phần lớn vậy.
Sau hết, văn hóa của ta còn một tính chất trọng yếu
nữa là tính trường tồn (permanence). Văn hóa đòi xưa
thế nào thì đòi nay vẫn thế, cơ hồ không vì thời gian mà
thay đổi chút nào, đó lại cũng là kết quả của sự sinh
hoạt nông nghiệp vậy. Vô luận về phương diện nào, ta
vẫn thấy quá khứ còn sốhg ở hiện thòi, cái tinh thần tồn
cổ ấy vốn làm cho xã hội ta không tiến bộ được mau
chóng như xã hội phương Tây, nhưng cũng chính nhờ nó
mà trải qua những cuộc quốc táng gia vong, không bao
lâu cơ nghiệp lại hồi phục được.
Song dẫu cái tinh thần tồn cổ m ạnh mẽ thế nào, dẫu
cái quan niệm bất biến bền vững thê nào, giữa lúc Đông

Trong lịch sử thì như việc Phạm Lệnh Công giấu Xương Ngập là con Ngô
Quyển để khôi phục cơ nghiệp nhà Ngô; trong tuồng hát thì như ở tuồng
Sơn Hậu, Lê Tử Trình và Đổng Kim Lân phò bà Thứ Phi và Hoàng Tử để
mong khôi phục nhà Tể.
331