Page 338 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

kinh tế mà chính nguyên nhân hèn yếu lại là cái tinh
thần của văn hóa cũ là những luân lý lễ giáo, tư tưởng
học thuật cổ hủ đã ràng buộc đè nén dân tộc ta xưa nay.
Nước ta không phải chỉ nên bắt chưốc tây phường
những phương pháp khoa học và kỹ thuật của họ mà
cũng phải du nhập những tư tưởng học thuật của họ
nữa, vì văn hóa tây phương cũng có một phần tinh thần
rất cao thượng và mạnh mẽ là những tư tưởng bác ái,
bình đẳng, tự do, cùng tinh thần khoa học, không thể
tách riêng với những chế độ, khoa học và công'nghệ của
họ được.
Lại có một hạng người thứ ba, tuy cũng nhận rằng
văn hóa hủ bại, tốì tăm hèn yếu của ta xưa, về vật chất
cũng như về tinh thần, đều đã đến thời suy đốh, không
thể chống nổi được với sự cạnh tranh của văn hóa tây
phương, cho nên ta đã không nên tiếc nữa mà dù có
người tiếc cũng không thể nào vãn hồi được. Nhưng cái
văn hóa tây phương mà người ta muốn hoàn toàn du
nhập đó, ta cũng nên nhận rõ giá trị của nó là thế nào,
trước khi hăm hở hoan nghênh. Người Âu châu ngày
nay họ đã hoài nghi cái ván hóa phú cường chỉ đem
người ta đến những cuộc xung đột ghê gớm, ở trong thì
giai cấp tranh đấu, ở ngoài thì quốc tế chiến tranh, văn
hóa phú cường càng tiến bộ chừng nào thì nó lại cung
cho những cuộc xung đột ấy những lợi khí tàn ác khốc
liệt chừng ấy. Chính ở nưóc ta ảnh hưởng của văn hóa
tây phương (nhất là về xã hội và kinh tế) gần đây cũng
đã gây thành những cuộc rắc rốì về vấn đề xã hội. Xem
th ế thì đi theo con đường đã qua của Âu châu cũng
không phải là phương tiện thích đáng. Song tình trạng

340