Page 337 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

một cách khác, tấn kịch tân cựu giao thừa sẽ kết cục thê
nào? Đôl vói vấn đề ấy, chưa thể tìm ra một đáp án nhất
quyết đước. Nay chỉ xin theo những ý kiến phổ thông
mà chia ra ba khuynh hướng trọng yếu như sau này:
Theo khuynh hưóng thứ nhất thì từ khi nước ta tiếp
xúc với văn hóa tây phương, ta thấy rằng các nước Âu
Mỹ sỏ dĩ phú cường mà để chê được thê giới là nhờ văn
hóa vật chất của họ là cái văn hóa phú quốc cường binh.
Nưốc N hật Bản ỏ Đông phương vì biết bắt chước cái văn
hóa vật chất ấy, cho nên chỉ trong nửa thế kỷ mà đã
thành một nưốc phú cường. Song N hật Bản chỉ bắt
chưóc của Âu châu những khoa học và kỹ thuật, mà vẫn
giữ vững nền tinh thần văn hóa của Đông phương, cho
nên văn hóa vật chất không thể làm cho xã hội tổ chức
của họ lay động vỡ lỏ. Nước ta từ non nửa thế kỷ, nhờ
nước Pháp dẫn đạo nên cũng đã tiến bộ về vật chất ít
nhiều, nhưng đồng thòi các phần tử thanh niên lại say
mê những tư tưỏng học thuyết mói mà không giữ luân
lý lễ giáo xưa, cho nên gia đình xã hội hay bày ra trạng
thái đảo điên biến loạn. Ta muốn trở nên một nước
cường thịnh vừa về vật chất vừa về tinh thần thì phải
giữ văn hóa cũ làm thể, mà lấy văn hóa mới làm dụng,
nghĩa là phải khéo điều hòa tinh tuý của văn hóa đông
phương với những điều sỏ trường về khoa học và kỹ
thuật của văn hóa tây phương.
Nhưng lại có kẻ khác trả lời ngay rằng: cuộc điều hòa
ấy là một điều mộng tưỏng. Trong văn hóa của một dân
tộc ta không thể phân tách những điều tinh thần và vật
chất là hai phương diện có liên quan m ật thiết vói nhau.
Nước ta sỏ dĩ hèn yếu không phải chỉ vì chính trị và

339