Page 343 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

các nghề thủ công ỏ địa phương, ngày nay tiền của phần
nhiều rút về thành thị dùng vào các công xưởng, các
thương điếm, các nhà cửa cho thuê. Bởi vậy nhà quê
càng ngày càng nghèo lần, nhiều nơi cả tổng chỉ có
chừng một vài người gọi là "có máu mặt". Dân nghèo ở
nhà quê lại thường gặp những tai nạn thiên nhiên, như
lụt, hạn, mất mùa, nên nhiều người bỏ làng đến thành
thị để mong tìm công việc làm thuê, gặp điều kiện khắc
bạc thê nào cũng phải chịu. Xưa kia ở nhà quê, gia đình
đoàn tụ, bà con đỡ đần giúp dùm nhau trong cảnh
nghèo khổ, già yếu hay tật nguyền. Ngày nay họ chen
chúc ở xung quanh công xưởng, trong tình cảnh tứ cô" vô
thân, giữa trường cạnh tranh kịch liệt, lúc khỏe thì còn
có thể kiếm việc làm ăn, rủi đến khi đau ô"m hay tàn tật
thì không thể nhò cậy vào đâu được. Người nông phu
tuy làm lụng khó nhọc cả ngày, nhưng khi làm việc còn
có không khí trong sạch mà thở; đồ ăn tuy chỉ có cơm
hẩm và rau cỏ, nhưng còn tươi tắn và có chất bổ ít
nhiều. Thợ thuyền ở nhà máy, cu ly ở sở mỏ thì làm việc
ở trong không khí tù túng; ở thì chen chúc trong những
gian nhà không cửa, hay trong những túp tranh sát
nhau; ăn thì cơm gạo máy và rau úng cá khô (Cu ly ở
các sở cao su tuy làm lụng ở ngoài tròi, nhưng sự ỏ và
ăn cũng tương tự vói tình trạng lao động công xưỏng).
Những điều kiện sinh hoạt ấy không những hại cho sức
khỏe của người lao động, mà còn hại về phương diện đạo
đức nữa; những ổ nghèo khổ ở các thành thị lớn vừa là ổ
tật bệnh, ổ tội ác và ổ mãi dâm.
Từ năm 1937, ở Đông Pháp thi hành chút đĩnh luật
xã hội, thì điều kiện làm việc của dân lao động có khá

345