Page 345 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

công cuộc dẫn thủy nhập điền của Nhà nước kinh dinh,
nên sô' thu hoạch gia bội. Sô' nông dân giao thiệp với
Nông phô' ngân hàng càng ngày càng nhiều. 0 đôi nơi
Nhà nước đứng tổ chức những Hợp tác xã (coopérative
agricole) để giúp cho nông dân tiêu thụ sản vật. Một sô'
thanh niên nhà quê từng học hành hay làm ăn ở thành
thị, khi trở về làng ra sức cổ động việc cải lương hương
tục có nơi đã bỏ hẳn được những tục đình đám, khao
vọng, tranh ngôi giành phần. Sự học quốc ngữ ở hương
thôn đã thay sự học chữ hán xưa; hiện nay cứ năm ba
làng thì có một trường để dạy phép viết và thường thức
phổ thông cho trẻ con nhà quê khi nó chưa đến tuổi làm
ruộng.
Cứ những sự tình kể trên thì ta thấy rằng thái độ
nông dân, hay nói chung, thái độ của người Việt Nam
đốỉ với văn hóa tây phương nay đã khác hẳn hồi mói
tiếp xúc.
Dân quê không xem người Pháp là một giông người
dễ sỢ, không xem phẩm vật của họ là đồ mầu nhiệm
quái gở nữa; sĩ phu cũng không xem những tư tưởng
phong tục của họ là lô' lăng kỳ cục và bại lý thương luân
nữa. Từ rày về sau, sự âu hóa của xã hội ta còn sâu xa
thêm, ta chưa có thể dự đoán nó đến đâu là cùng, cũng
không thể dự trắc được những điều khó khăn sẽ xẩy ra.
Nhưng có một điều ta có thể chắc là trong cái văn hóa
mới của thê giới sau này - văn hóa nưốc ta cũng được
một phần trong ấy - người ta không thể cho rằng Đông
là hơn hay Tây là hơn, và những điều phân biệt và kỳ
thị Đông Tây sẽ tiêu diệt hết.

347