Page 297 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

chỉ còn dùng một cái sinh và một cây đàn đáy ở xóm ả
đào, còn nhạc bả lệnh thì đã thành nhạc của những
phường bát âm ở nhà quê, dùng trong những nhịp tế tự
rưóc sách.
ở miền nam thì từ khi chúa Nguyễn khai thác bờ cõi
vào đất của Chiêm Thành, âm nhạc ở bắc truyền vào đã
chịu ngay ảnh hưởng của âm nhạc Chiêm Thành mà
thành những khúc nhạc cung nam mà người ta hay đem
đối với các khúc cung bắc^^\
Những cung nam như nam ai, nam bình, nam xuân
có vẻ trầm bi oán vọng, hỢp với tâm thuật của một dân
tộc điêu tàn là dân tộc Chiêm Thành, cùng vối cảnh non
nước dịu dàng ở xung quanh kinh đô. Những cung bắc
(khách) như lưu thủy, phú lục, cổ bản, mười bản tàu, thì
có vẻ linh hoạt, vui vẻ và mạnh mẽ hơn, thực thích hỢp
với tính chất tiến thủ hăng hái của người Bắc Việt, cùng
với cảnh đồng điền rộng rãi sông ngòi mãnh liệt ỏ miền
trung châu.
Trong khi âm nhạc ở Đường ngoài đương suý thì ở
Đường trong, nhò các chúa Nguyễn cùng các bậc vương
công ham chuộng, và nhờ ảnh hưởng của Chiêm Thành,
nên trở nên phong phú và thịnh vượng lần. Nhiều nhà
quí phái như ông hoàng Nam Sách, ông phò Trần
Quang Phổ ở đòi Tự Đức là tay danh cầm xưa nay
không ai hơn nổi.
Đội Nhạc Chánh của vua là nơi tẩu trạch họp những
tay giỏi âm nhạc trong nước, mà những ca công và tài tử
ở Giáo phường cũng phần nhiều nhò các thầy ở đội Nhạc

' Đời Lý ở Bắc đã đặt những khúc nhạc theo giọng Chiêm Thành
299