Page 293 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Việt Nam là tính trang sức. Những mô típ trang sức xưa
nay chỉ thấy có một số ít là tam đa, tứ linh, ngũ phúc,
bát bửu, tứ hữu cùng là hoa lá, trái lựu, trái lê, nho sóc,
tùng lộc, trúc tước, liên áp hồi văn, thủy ba V .V .. Mỗi
người, mỗi cảnh, mỗi vật mỗi cây ấy xưa nay vốh biểu
hiện một tình ý nhất định, ó trường hỢp nào, nhà nghề
muốn bày tỏ tình ý gì thì phải dùng mô típ gì, chứ
không thể tự ý dùng bậy. Vì cái tưỢng trưng chủ nghĩa
chặt chẽ cô" định ấy, nên tài của nhà nghề là cổt xoay xở
ở trong bấy nhiêu yếu tô" mà đem thích dụng vào những
hình thức khác nhau. Bởi thê" mà nghệ thuật Việt Nam
tuy có tính lưu động và phiền phức tạp^^\ nhưng thiếu
hẳn hoạt khí, vì cách biến hóa tuy lưu động mà ở trong
phạm vi hình thức, cách phối hỢp tuy phiền phức mà ỏ
trong phạm thái độ chê kiểu.
Nhưng cái tính chất khiến nghệ thuật Việt Nam phải
quanh quẩn ở trong phạm vi chật hẹp là tính chất tôn
giáo. Nước ta là một nước nghèo, sự sinh hoạt của người
thường không thể kích thích nghệ thuật được, mà các
bậc vua chúa công khanh đốỉ với nhà nghề lại chỉ một
m ặt áp chê^^^ cho nên nghệ thuật phải xoay về tôn giáo
để sông trong cái hoàn cảnh siêu tự nhiên đầy những
điều bó buộc.
Sau cùng, ta nên nhận rằng nghệ thuật người nam và
người bắc tuy đại thể thì cũng theo những cách thức và
kiểu mẫu giông nhau, nhưng ở bắc về kiến trúc cũng
như về các thuật khác, cách cấu tạo có vẻ hoành diễn
hùng vĩ hơn ỏ nam, cho nên những bộ phận trang sức và

Pludité et complexité, theo L.Cadière.
Xem mục Công nghệ.

295