Page 289 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

người Pháp giúp nhà vua xây hoàng thành và các tỉnh
thành theo kiểu Vauban, có pháo đài, giác bảo và hào
luỹ. Tôn Hiếu nhà Nguyễn ở Gia Miêu (Thanh Hóa)
cũng có thành xây theo kiểu ấy.
Điêu khắc. - Trong thuật kiến trúc ở nước ta, thuật
điêu khắc chiếm một địa vị rất quan trọng. Thuật này
hẳn là xưa nhất và khéo nhất trong nghệ thuật của ta.
Các thứ gỗ có thể chạm khắc được rất nhiều, kể từ hạng
gỗ mềm như gỗ thị, hoàng sam, dạ hương, cho đến gỗ
rắn như hoa mộc, trắc, mun. Đá thì ở phía bắc Trung
Việt có thứ đá xanh, người ta thường dùng làm tượng
phỗng đá cùng voi ngựa thò, hoặc là mộ chí hay bia kỷ
niệm. 0 Quảng Nam có thứ đá hoa người ta thường
dùng để tạc những tượng nho nhỏ và đồ chơi.
Những tượng thần phật để thò thì chỉ hay làm bằng
gỗ và đồng. Những tượng ấy phải làm theo kiểu nhất
định, xưa nay không thay đổi người thợ cứ nhìn kiểu mà
phỏng theo "cho đến những bức tranh thập điện ở các
chùa cũng thế, phải theo lề lôi bó buộc cả, người thợ
không thể tự do biến báo được"'^\ "Duy có chạm trang
sức là mới thấy có biến hóa; hoặc chạm cái khám, cái
hương án, hay là cột kèo hoành biển trang sức trong
nhà, cùng những đồ dùng như cái tráp, cái tủ, cái giá,
cái khay, tuy hình thể vẫn nhất định không thay đổi,
mà cách điểm xuyết th ật là phong phú dồi dào. Thợ
chạm Việt Nam tài nhất là ở đó, nào chạm nổi, chạm
lọng, chạm xoi, chạm rũa, rất là tỉ mĩ, xem mỏng manh
mà thật là chu trí tinh vi"®.

Sur l'art annamite Henri Gourdon.
® Sur l'art annamite Henri Goiưtỉon.
291