Page 241 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

về các học thuyết Tây phương, chứ các học thuyết
Khổng, M ạnh cùng Phật, Lão thì cơ hồ không ai biết
đến nữa.

V. - NHO HỌC

Xem lịch sử học thuật tư tưởng nước ta thì thấy rằng
xưa nay chỉ có ba học phái thịnh hành, tức là Khổng
học, Phật học và Lão học. Bây giờ ta nên xét qua chân
tướng của mỗi học phái ấy là thê nào.
Người sáng lập ra nho giáo là Khổng Khưu, thường
gọi là Khổng Tử, sinh năm 551 trước tây kỷ nguyên ở
huyện Khúc Phụ nước Lỗ. Khi trẻ nhà nghèo, từng làm
uỷ lại trông nom việc gạt thóc ở kho, sau làm Tư Chức
lại trông nom chỗ nuôi bò dùng về việc cúng tế. Sau lại
làm quan Tư không nước Lỗ, nhưng không thi hành
được chính sách nên từ quan để đi chu du liệt quốc.
Trong 13 năm đi qua các nước Tống, Tề, Sở, Vệ, Tần,
Thái, nhưng không gặp được cơ hội hành đạo, nên đến
năm 68 tuổi thì ngài trỏ về nưóc Lỗ để dạy học và làm
sách. Trước sau học trò ngài có đến ba nghìn người.
Ngài lấy quan thư đòi xưa chỉnh đốh thành kinh Thư,
lấy thi ca lịch đại soạn thành kinh Thi, lại đính định
kinh Lễ, kinh Nhạc và làm kinh Xuân thu để thuật lịch
sử nước Lỗ. Năm 479 trước kỷ nguyên ngài mất, thọ
được 73 tuổi.
Khổng Tử vốn là nhà chính trị và nhà luân lý, cho
nên học thuyết của ngài chú trọng về sự thực hành, về
chính trị thì tư tưởng chủ yếu của ngài là thuyết chính
danh. Kdiổng Tử sinh vào vãn thòi của chê độ phong

243