Page 236 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

xuất sắc, mà chỉ trong phật học thì mói thấy xuất hiện
được những nhân tài giỏi. Như vậy thì ta có thể nói rằng
trong lịch sử học thuật nước ta, thòi đại ấy là thời đại
phật học độc thịnh.

III. - THỜI ĐẠI TAM GIÁO

ở triều Lý, phật giáo lại thịnh hành hơn trước vì vua
Lý Thái TỔ xuất thân ở cửa phật nên khi lên ngôi thì
ngài rất trọng Phật giáo. Đời Lý, những vị sư có tiếng là
Bảo Thịnh, Minh Tâm, Vận Hành, Đạo Hạnh, Minh
Không. Triều Trần Phật giáo vẫn thịnh, có ba vị hòa
thượng tiếng tăm lừng lẫy, tục gọi là tam tổ, tức là: Đệ
nhất tổ Giác Hoàng là vua Trần Nhân Tôn, đệ nhị tổ
Pháp Loa, đệ tam tổ Huyền Quang. Lại có nhiều vị cao
tăng chủ trương những học thuyết riêng, hoặc trứ tác đê
bàn đạo lý, như Ngô Ân thiền sư có thuyết tam bảo, lấy
thân, khẩu, t^jn làm gốc của đạo, cửu Chỉ thiền sư có
thuyết tam pháp nhất như, Viên Chiếu thiền sư có sách
Dược sư thập nhị nguyện văn, sách Tán Viên giác kinh,
sách Thập nhị bồ tát hạnh tu chứng đạo tràng, sách
Tham đồ biểu quyết. Vua Trần Thái Tôn tu tại gia, có
sách Thiền tông chỉ nam và sách Khóa hư. Theo các
sách của Viên chiếu thiền sư và Trần Thái Tôn thì thấy
phật học bấy giò có tinh thần điều hòa tam giáo, như
Viên chiếu nói về Phật và Khổng Tử có câu rằng: "Trú
tắc minh ô chiếu, dà lai ngọc thô" minh" (Ngày thì mặt
tròi soi, đêm thì m ặt trăng chiếu); sách Khóa Hư thì chỗ
nào cũng dẫn ba lòi nói của Khổng tử, Lão Tử và Phật
mà đối chiếu.

238