Page 238 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

th ất truyền nhưng theo sách Việt sử tổng luận thì ta
biết được rằng "Cái học ông là cùng lý, chính tâm, trừ
tà, cự bế"P
ở đòi Lý và đòi Trần triều đình lại đặt khoa thi Tam
giáo (nho, phật, lão), xem thế đủ biết không những nho
học và phật học thịnh hành, mà lão học cũng không bị
bài xích. Ó hai đòi ấy, người ta đưdng chịu ảnh hưởng
của tư tưởng "tam giáo đồng nguyên". 0 Trung Quốc thì
từ đòi Tam quốc Vương Bật cho sách Lão tử và Chu dịch
là một loại, đến Nam Bắc triều các nhà đạo học cho lão
học với phật học vốh là một dòng; rồi đến đòi Tấn có
sách Du đạo thiên xưóng luận điệu "nho phật nhất trí",
th ế là bắt đầu tư tưởng tam giáo đồng nguyên. Tiếp đến
Vương Thông đòi Tùy, tuy là một nhà nho thuần túy mà
cũng cho tam giáo là đồng nhất. Sang đòi Đường thì tư
tưởng ấy cũng phổ thông lắm; Lưu Mật làm sách Nho
Thích Đạo bình tâm luận cũng nói về lẽ tam giác đồng
nguyên. Tư tưởng ấy đã ảnh hưởng đến học giói nưốc ta,
cho nên ở đời Lý Trần nước ta cũng tôn trọng cả ba giáo
nho, phật, lão. Ta có thể gọi đòi ấy là thòi đại tam giáo
đồng tôn vậy.

IV - THỜI ĐẠI NHO HỌC ĐỘC TÔN

Nửa triều Trần, từ đời Chu An nho học đã bắt đầu
thắng phật học. Nhưng sang đời Lê, đòi Nguyễn thì nho
học mới chiếm được địa vị độc tôn. Hai triều ấy đều có
pháp luật nghiêm khắc đốỉ với các nhà tu hành phật

Cùng lẽ, chính lòng, trừ thuyết tà, cự nết bậy.
240