Page 234 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

THIÊN THỨ Tư

TRÍ THỨC SưsíH HOẠT

I. - ĐỜI THƯỢNG CỔ

Trí thức sinh hoạt, tức chỉ học thuật tư tưởng, cũng
như tôn giáo và chính trị, không phải ngẫu nhiên mà
sinh ra, mà vẫn có quan hệ mật thiết với tình trạng
kinh tế và xã hội cho nên kinh tê xã hội phát triển
chừng nào thì học thuật tư tưởng cũng phát triển chừng
nấy. Bởi vậy sau khi nghiên cứu về kinh tê xã hội rồi,
thì nghiên cứu học thuật tư tưởng là một sự tất yếu.
Ó đòi thượng cổ, nước ta đương ở trong trạng thái
mông muội, chưa có gì có thể gọi là học thuật tư tưởng
được. Đến thòi đại Bắc Thuộc thì người nước ta mói bắt
đầu có hán học. Sử chép rằng Sĩ Nhiếp ở đòi Đông Hán
đem thi thư mà dạy dân. Cách tổ chức việc học và trình
độ học thức ỏ đòi ấy thế nào, hiện ta không thể tra cứu
vào đâu mà biết đích được, song ta cũng có thê đoán
được rằng việc học bấy giò chỉ ở trong phạm vi luân lý
và thực dụng tầm thường. Tuy trước Sĩ Nhiếp đã có Lý
Tiến (Hán Linh đế, 168-189) là người Giao Châu học
giỏi được bổ làm Thứ sử; sau lại có Lý cầm và Trương
Trọng cùng ít nhiều người đậu mậu tài và hiếu liêm

236