Page 237 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương
P. 237

Đồng  thời  với  Phật  học,  ở  đời  Lý Trần  nho  học  cũng
   thịnh  hành.  Vua  Lý  Thánh  Tôn  (1054-1072)  lập  Văn
    miếu  và  đúc  tượng  Chu  Công,  Khổng  Tử  và  thất  thập
   nhị hiền để thò. ó  nưốc ta triều đình bắt đầu tôn Khổng
   là  từ  đó.  Năm  1075  vua  Lý  Nhân  Tôn  lại  mở  khoa  thi
   Tam  trường  để  lấy  người  nho  học  bổ  làm  quan,  tức  là
   khoa  thi  đầu  tiên  ở  nước  ta.  Năm  1076  vua  lại  lập
   trường Quốc Tử Giám làm nơi đào tạo nhân tài.  ông Tô
    Hiến  Thành  lấy  tư  cách  một  nhà  nho  học  mà  giúp  vua
   Anh  Tôn  còn  trẻ  đánh  dẹp  các  nơi  lập  được  công to,  lại
   chăm khai hóa việc học trong nưổc, đã nổi tiếng là người
   văn võ kiêm toàn.
      Khi  Lý  Thường  Kiệt  đánh  quân  Tốhg  chỉ  tuyên  ra
    một  bài  thơ  mà  cả  quân  sĩ  đều  phấn  khởi  thì  đủ  biết
    quân sĩ nhà Lý  đã biết chữ  và  hiểu thơ.  Một vài chứng
   cổ ấy đã khiến ta có thể đoán rằng nho học ở đòi bấy giò
    đã thâm  thúy và phổ cập lắm.
      Sang  triều  Trần,  nho  học  lại  càng  thịnh  hơn  trưốc,
    vua  Trần  Thái  Tôn  (1225-1258)  mỏ  khoa  thi  Thái  học
    sinh,  khoa  Tam  khôi  và  lập  nhà  Quốc  học  để  giảng  tứ
    thư  ngũ  kinh.  Các  nhà  nho  học  ở  triều  Trần  có  nhiều
    tay  kinh  luân  lỗi  lạc,  như  Trần  Hưng  Đạo,  Phạm  Ngũ
    Lão là bậc nho sĩ mà kiêm  võ tưống,  những tay văn học
    giỏi  như  Hàn  Thuyên  và  Nguyễn  Sĩ  Cố,  những  tay  sử
    học giỏi như Lê Văn Hưu và Hồ Tôn Thốc.
      Song nhà nho học có tiếng nhất ở đời Trần là Chu An,
    học  vấn  cao  minh,  khí  tiết  cương  nghị,  cảm  hóa  khắp
    công khanh sĩ thứ rất sâu xa khiến cho nho học bấy giò
    thắng được phật học mà chiếm  được  địa vị  quan trọng ỏ
    trong xã hội.  ông làm sách Tứ thư thuyết ước,  hiện nay


                                                               239
   232   233   234   235   236   237   238   239   240   241   242