Page 134 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

can thiệp để khỏi cái nạn hào cường chuyên chế, hai là
làm cho hương thôn có lực lượng sung túc để tự trị.
Trong hai đường ấy, đường thứ nhất là mộng tưởng vì
Chính phủ khó lòng có sức quan cô" được đến mọi việc
của xã thôn, còn đường thứ hai thì các nước văn minh
vẫn theo, người ta đã thấy được kết quả tốt đẹp. Nhưng
muốn cho xã thôn có lực lượng sung túc để tự trị thì
phải tổ hỢp những làng nhỏ lại thành những đoàn thể
lớn, như ở Nam Việt đã làm. Nhò sự tổ hỢp ấy mà ở
Nam Việt ngày nay các xã thôn đều có công quĩ ít ra là
20.000$00, cho nên làng nào cũng có thể làm công
đường, bắc cầu, lập trường học. Cũng nhân thế mà việc
kinh phí cùng giấy má việc quan giảm được rất nhiều.
Một tỉnh Mỹ Tho, từ năm 1880 đến nay, nguyên là 1000
làng mà giảm xuốhg 90 làng, mỗi làng có từ 1000 đến
1.500 mẫu tây đất, và ít ra là 600 dân đinh, ở Bắc Việt
và Trung Việt thì xã thôn nho nhỏ rất nhiều, mà các
quan trên lại thường có ý hoan nghênh những đơn xin
biệt triện để chia nhỏ những làng lớn ra cho dễ yên
những mối tranh chấp quyền lợi hoặc đất đai. Hiện nay,
một điều cải cách cần kíp ở Trung Việt và Bắc Việt là
nên theo gương Nam Việt mà kết hỢp các hương thôn
thành những xã đoàn lớn, như thê mói có thể thực hành
việc hương thôn tự trị mà không trở ngại cho cuộc tiến
bộ. Sự kết hỢp ấy lại còn một điều lợi lớn nữa là làm
tiêu được những thiên kiến địa phương khiến người nhà
quê ta hễ đi ra khỏi làng là cơ hồ thành thất cước.
Sau hết, một điều nên chú ý lắm là xã thôn vôn là cơ
sở của quốic gia, cho nên nếu mỗi xã thôn viện lẽ tự trị
mà chỉ hành động theo phép riêng, không cần theo nhịp

136