Page 138 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

mà mở mang bò cõi từ Quảng Bình cho đến Hà Tiên.
Cũng vì tinh thần quốc gia mà khi nước ta bị quân Pháp
chinh phục, tuy triều đình đã nhường đất và chịu bảo
hộ rồi, mà nhân dân vẫn còn phản kháng. Ngày nay
trong nước ta chia ra ba xứ Trung Việt, Bắc Việt và
Nam Việt có chính thể khác nhau, nhưng ở trong tư
tưởng cũng như ở trên sự thực, người ba xứ vẫn có cái
quan niệm cùng một quốc gia.

Quân chủ chính thể

Đứng đầu quốc gia xưa là vua, hay quốc vương, hay
hoàng đế. Theo nguyên lý của thuyết quân chủ thì vua
là thiên tử, là người thay mặt cho tròi để trị dân, cho
nên vua chỉ phải theo mệnh trời, còn bao nhiêu nhân
vật quỉ thần ở trong nước đều ở dưới quyền vua hết.
Cũng như gia trưởng ở trong nhà đối với con cái, vua có
quyền tuyệt đổi đối với thần dân. Vua là cha mẹ của
dân, cho nên phàm tài sản và sinh mệnh của dân, cũng
là của vua hết. Theo nguyên lý ấy bao nhiêu đất ruộng
trong nước đều là của vua, mà vua có quyền sinh sát đốĩ
với hết thảy mọi người trong nưóc. Vua là vị pháp quan
tốì thượng, mà các quan lại là người thay mặt. Vua là
chủ tể ở trong nước, cũng như gia trưỏng là người chủ tể
ỏ trong gia đình. Gia trưởng phải tế tổ tiên ỏ từ đường
thì vua cũng phải tế tô tiên ỏ tôn miếu, và tế vị tổ cao
hơn cả là tròi ở đàn Nam Giao.
Vua là thiên tử cho nên thân thể của vua là thần
thánh bất khả xâm phạm. Pháp luật đốì vói những kẻ
phản thần rất là ghê gốm. Xâm phạm đến mình vua,

140