Page 133 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

nghèo khổ của dân quê, cùng những thói tranh giành
ngôi thứ và phe đảng kỳ thị, khiến có ngưòi phải vay
mượn hoặc bán ruộng bán nhà mà lo việc ăn uốhg, cũng
có người khánh kiệt gia sản vì một việc "thể diện" cỏn
con. Ó Nam Việt các điều tệ ấy hình như đã bót nhiều vì
lệ hương ẩm và khao vọng đã bỏ, việc đình đám ăn uống
không xa xỉ phiền nhiễu như xưa nữa, cho nên vấn đề
ngôi thứ cũng ít người quan tâm.
ớ Bắc Việt thì từ năm 1921, lệ cải lương đặt công quĩ
ở các làng và định lệ nộp tiền để thay lệ khao vọng, thê
mà thói ăn uống ở hương thôn vẫn không bỏ được, vì
rằng tục "trả nỢ miệng" và lòng ham ngôi thứ vẫn như
xưa. Đến như Trung Việt thì các mối tệ ỏ hương thôn
chưa hề vì ảnh hưởng văn hóa mói mà giảm được chút
nào, cho nên vấn đề cải lương hương tục ở đây lại càng
cấp thiết hơn ỏ Nam và Bắc.
Song trong việc cải lương phải xử trí thận trọng, mà
không nên nhất thiết m ạt sát tất cả những lệ xưa.
Những phương pháp cứu tê và tương tê trong hương
thôn như chế độ nghĩa thương, chế độ khẩu phân điền,
quả phụ điền, cô nhi điền, nhất là chế độ xã thôn tự trị,
đều là những lệ hay nên duy trì hoặc khôi phục lại.
Nhưng chế độ xã thôn tự trị muốh kết quả mỹ mãn thì
phải kết hỢp xã thôn lại thành những đoàn thể có đủ lực
lượng tự trị. Đời xưa trình độ sinh hoạt của xã thôn còn
đơn giản, những làng nho nhỏ cũng có thể tự mãn tự túc
được. Ngày nay, tình trạng sinh hoạt của hương thôn
không thể cứ nhân tuần ở trong phạm vi cổ hủ được mà
tất nhiên phải đổi mói. Muốh cho cuộc tiến bộ đừng gặp
trở ngại thì chỉ có hai đường: một là nhà nước trực tiếp

135