Page 71 - Văn Khấn Cổ Truyền Của Người Việt

Công nguyên. Các sinh thực khí còn được thấy rất nhiéu ở thánh địa
Mỹ Sơn vẫn còn nguyên dạng đến ngày nay. Ngoài ra nó còn được
đưa vào các lễ hội, như lễ hội ở làng Đồng Kỵ (Bắc Ninh) có tục rước
cặp sinh thực khí bằng gỗ vào ngày 6 tháng giêng, sau đó chúng đưỢc
đôt đi, lấy tro than chia cho mọi người để lấy may.

- Thò cá Ong: Thờ cá ông là một tín ngưỡng dân gian khá phổ
biến của các làng xã ven biển nước ta, từ Thanh Hoá vào đến tận
Kiên Giang, ớ dọc theo bờ biển, hầu hết các làng chài đều có các lăng
miếu thò cá Ổng với những nghi thức cúng tế hết sức trang trọng.
Các thư tịch cổ như Thôi thực kí văn, Đại Nam nhất thông chí, Gia
Định thành thông chí... đều miêu tả cá ông tính tình hiền lành hay
cứu người, là sinh vật hiển linh.

Tín ngưỡng thờ cá ông góp phần bảo lưu các giá trị văn hoá
truyền thông: nét đẹp của phong tục, các loại hình diễn xướng dân
gian, nghệ thuật sân khấu, tinh thần cố kết cộng đồng. Làm thoả
mãn nhu cầu tâm linh của phần lớn ngư dân. Tín ngưỡng này còn
mang đậm giá trị nhân văn, thể hiện thê ứng xử văn hoá của làng xã
trước biển cả.

Trong chiều sâu tâm thức, ngư dân các làng xã ven biển đặt tin
tưởng vào sinh vật khổng lồ vừa "hiền" vừa "thiêng" là loài cá voi, mà
họ gọi một cách kính trọng là cá ồng, hoặc ông, dù rằng sự cứu giúp
đó mang tính huyền thoại nhiều hơn là hiện thực. Có rất nhiều danh
từ để gọi cá voi với sự cung kính: ông Nam Hải, ông Lỏn hay ông
Cậu để chỉ những cá voi to lớn, ông Khơi để chỉ cá voi sống ngoài
biển khơi, Ông Lộng để chỉ cá voi sông gần bò. Ngoài ra còn có những
cách gọi khác nhau như Ong Thông, ông Chuông, ông Máng với ý
nghĩa tôn kính.
Cá chết thì gọi là Ông "lụy". Khi phát giác có ông lụy ngoài biển,
người ta đưa thuyền ra dìu xác cá vào bờ rồi tổ chức lễ chôn cất rất
long trọng. Nơi thờ cá ông đưỢc gọi là miếu ông, nhưng thông dụng
nhất là lăng ông. Việc thờ cá ông được quan niệm như là một cách
đền ơn đáp nghĩa theo luật nhân quả của đạo Phật, coi cá ông như là
một thứ thần hộ mệnh giữa biển khơi đầy sóng gió. Niềm xác tín ấy
được phản ánh trong nội dung các bài tế văn tê bằng Hán Nôm, trong
các bài hát bả trạo (còn gọi là hát đưa linh) và cả trong một số bài vè
lưu hành ti’0ng cư dân ven biển. Nếu như trong các văn tê Nghinh
Ông của các ngư dân miền Trung nghiêng về phần ngợi ca và gởi
gắm niềm tin của ông về việc cứu người cứu thuyền trong cơn lâm

72
,_'ry