Page 82 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

'l ) ả n £ ó a ứ n g x ử X ) ì ệ í ^ y O u n l ì ị ệ n n a g

Gia đình là cộng đồng tự nhiên con người. Do quan hệ
huyết thống mà tại cái cộng đồng cơ bản nhất này con
người vừa thể hiện một cách tự nhiên tất cả các góc cạnh
của tính cách, đồng thòi cũng thể hiện và gánh vác một
cách tự nhiên tất cả các nhu cầu, bổn phận của mình. Sự

hình thành và phát triển tính cách, năng lực cá nhân và
cộng đồng ở mỗi con người diễn ra trước hết tại gia đình.
Qua đó con người hình thành được mốì quan hệ xã hội của

mình dưới dạng đặc thù là tình nghĩa. Cái khía cạnh tình
cảm này mãi mãi sẽ chi phôi các thành viên gia đình, kể cả
khi ngưòi ta trưởng thành và có gia đình riêng. Nguyên do
là vì ở Việt Nam khía cạnh tư hữu và khía cạnh pháp luật
cho đến gần đây chưa đủ mạnh để chi phôi hay làm lu mò

khía cạnh tình cảm, để nhò đó chuyển dần quan hệ tình
nghĩa thành quan hệ công dân, tức là quan hệ xã hội theo
đúng nghĩa của nó.

Đến nấc thang họ mạc, làng xóm thì trong quan hệ
ứng xử của mình, con người chủ yếu thể hiện và thực hiện

các bổn phận và quyền lợi thành viên cộng đồng. Cái cá
nhân vẫn còn nhưng chủ yếu tập trung vào việc tu thân, tề
gia. Trong họ mạc, xóm giềng, làng xã thì tính chất quan
hệ của con người vẫn nặng về tình cảm. Chế độ ruộng công

đã làm cho quan hệ tư hữu không phát triển. Lệ làng hơn
phép nưóc. Mà lệ làng thì được đặt ra cơ bản trên cơ sở