Page 81 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyên Thanh Tuân

tâm hay bổn phận, phần lớn đều nảy sinh trong quan hệ cá
nhân với những cộng đồng vi mô ấy. Lũy tre của làng văn
hóa, tam cương, ngũ thường của Nho giáo, đạo đức Phật giáo

đã làm cho mối quan hệ ứng xử của cá nhân vối các cộng
đồng vi mô ấy thêm sâu bền và thân thương.

Đối với người Việt Nam, dân tộc, Tổ quốc, gia đình, họ
mạc, xóm làng là những cộng đồng bất biến. Và trong các
cộng đồng ấy thì quan hệ giữa người với người là bất biến.
Mà đã là người thì tất phải có cha mẹ, do đó có chữ Tín; có

trên có dưới, do đó có chữ Nghĩa. Các quan hệ này đạt đến
mức thành tâm, trang trọng đúng chỗ, đúng lúc thì có chữ
Lễ và chúng đạt đến sự quảng bác thì có chữ Trí. Khi đạt

đến mức tổng hòa của Hiếu, Đễ, Lễ, Trí, Tín thì có chữ Hòa
và chữ Nhân.
Cơ sở của cái bất biến trong quan hệ ứng xử giữa

người với người là những tình cảm chung và các nhu cầu
bất biến. Học thuyết Khổng Tử, sở dĩ tồn tại lâu dài ỏ Á
Đông, trong đó có Việt Nam là xuất phát từ cái bất biến

trong tình cảm và nhu cầu bất biến của con người. Sau
nữa, nó cũng tồn tại lâu dài là do xuất phát từ mối quan hệ
ứng xử giữa người với người trong khuôn khổ những cộng
đồng bất biến (gia đình, họ mạc, bạn bè). Vào Việt Nam nó
được khúc xạ thông qua các cộng đồng bất biến nữa - đó là

xóm làng, dân tộc, đất nước.

S2