Page 103 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyén Thanh Tuấn

sửa đổi điều sai trái để theo điều thiện. Mạnh Tử thì cho
bản tính con người là thiện; nhưng hoàn cảnh bên ngoài

làm cho nhân tính có mặt xấu, ác. Giáo dục có thể giúp con
người bồi dưỡng và làm sống lại bản tính thiện. Tuân Tử
thì lại lấy tính ác là cơ sở để giáo dục con người. Tác dụng
của giáo dục là trừ khử cái ác để lập ra điều thiện, khiến
con người trở thành quân tử, và giáo dục cho đến khi
thành bậc thánh nhân. Nho giáo nhìn chung đòi hỏi giao

tiếp phải có lễ độ, do đó có đủ loại lễ nghi: gặp mặt, thăm
hỏi, thết đãi v.v...; hành vi phải chín chắn, do đó mà đề
xướng tư thế không nghiêng ngả, không vượt quá danh
phận. Để tu dưỡng tính tình, Nho giáo coi trọng chữ
"nhạc", chủ yếu lấy cái "hòa" của nhạc để bổ khuyết cho cái
"nhân" của lễ.

Nguyên tắc tu thân của Nho giáo là nguyên tắc đầu
tiên và là nền móng để đạt được chữ "nhân". Nói chung,
truyền thống luân lý, đạo đức phương Đông đều coi tự giáo

dục là nguyên tắc đầu tiên và là nền móng cho các mốỉ
quan hệ người với người, người vói thê giới và quan hệ với
chính mình. Nguyên tắc này là một tài sản quý giá mà
luân lý, đạo đức phương Đông có thể cung cấp cho nền văn
hóa mới của nhân loại đương đại. Nếu mọi người đều biết

tự giáo dục mình thì sẽ làm cho tính đẳng cấp mò nhạt, do
đó mà tình người sẽ sáng ngòi, át đi những mảng màu xám
ngắt của sự bất hòa, mâu thuẫn và sự phân tầng xã hội.