Page 102 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

Z )ă n í ì ó a ứ n ỹ x ứ D ì ệ í O O im £ ì ệ n n a y

người và vật. Quan hệ giữa người với người, quan hệ giữa

người với thiên nhiên, và thế giới nói chung đã thấm
nhuần phong cách ung dung hòa thuận. Quan hệ vói
chính mình là ung dung tự tại. Tất nhiên, những cái ung
dung đôn hậu, thuận hòa, tự tại ở phương Đông thấm
đẫm tính chất đẳng cấp. Bởi lẽ, trái ngược với Cơ đôd giáo
coi mọi người đều bình đẳng trước Chúa, các trường phái
triết học - tôn giáo Việt Nam và Đông Á lại đề cao một

nền đạo đức mang màu sắc chủ nghĩa tập thể dựa trên ý
thức bổn phận.
Luân lý, đạo đức Việt Nam cổ truyền, cơ bản dựa vào

đẳng cấp xã hội để khái quát thành phép tắc ứng xử, như
kiểu tam cương, ngũ thường, Nho giáo, con đường trung
dung của Phật giáo. Mạnh Tử khẳng định: cha con thì có
tình nhân; đạo vua tôi thì có cái nghĩa; vỢ chồng phải có sự
phân biệt; lớn nhỏ coi "nhân" là cái đạo đức hoàn hảo nhất
và khẳng định có thể giáo dục, tự giáo dục để đạt được chữ
nhân. Đây là một định hướng rất quan trọng để nuôi dưỡng
tiềm năng, năng lực ứng xử của mỗi cá nhân và xã hội, nhò

đó mà làm lu mờ tính đẳng cấp như khoan thứ, bao dung.
Các nhà nho đã đưa ra nhiều, nguyên tắc để giáo dục

luân lý, đạo đức và tri thức. Khổng Tử khái quát nguyên
tắc giáo dục là: lập chí an vui với đạo học, tự nghiêm khắc
với bản thân để có sự yên lặng bên trong nội tâm, đem hết
khả năng mà thực hiện điều mình học được, phải xét tự