Page 101 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

N guyền Thanh Tuân

đến đâu, dù có vô vi đến đâu thì Nho, Phật, Lão đều xem
việc thực hành đạo đức trong sinh hoạt xã hội là bằng
chứng cao nhất thực thi cái đạo nhân văn của mình.

Đây chính là cây cầu nối cái nhân văn với cái cộng
đồng. Xã hội phương Đông là xã hội cộng đồng đậm nét. Mỗi
tập thể ở đây, dù là nhỏ nhất, dù là được tập hỢp dưói hình
thức nào đi chăng nữa, cũng chồng xếp đủ các quan hệ gắn

bó với nhau. Trong đó hầu như không có sự bóc tách rõ
ràng, sự ưu thế của một loại quan hệ nào, dù đó là quan hệ
gia trưởng. Ngày nay đã có nhiều yếu tô" công dân và pháp
quyền chi phốỉ đời sống các cộng đồng Việt Nam, nhưng
không phải vì thế mà giản lược hóa được các mốì quan hệ

cộng đồng. Sự chồng chéo các loại quan hệ khác nhau đã
làm tăng sự gắn bó bền vững của các loại cộng đồng, từ cộng
đồng gia đình, họ mạc đến cả nước là một đại gia đình.

Việc thực hành đạo đức Nho, Phật, Lão tất yếu dẫn
đến cái bổn phận, cái nghĩa vụ. Cái bổn phận, cái nghĩa vụ
là cách thức tốỉ ưu để vận hành cộng đồng mang nhiều tính
gia trưởng; trong khi đó, sự chồng chéo các quan hệ cộng

đồng lại là môi trường dung dưỡng và cơ chê thích hỢp cho
việc thực hiện bổn phận và nghĩa vụ của mỗi người.

Triết lý nhân sinh, đạo đức của tư tưởng, tâm hồn,
tình cảm, tâm linh Việt Nam đã bồi dưỡng nhân sinh
quan con người hưóng về đạo đức ứng xử đôn hậu với cả