Page 85 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

nghiêm ngặt như trước. Mặc dù vậy đồng bào
Khơ-mú vẫn tin rằng những người cùng họ cho dù
có ở xa đến đâu, nhưng khi gặp nhau đều coi là anh
em chung một nguồn gốc, chung một tập quán.
Dòng họ ở cộng đồng Khơ-mú tổ chức không được
chặt chẽ, nó tồn tại chủ yếu nhằm duy trì các quy tắc
hôn nhân, trong đó chứa đựng ba mối quan hệ:
- Quan hệ giữa bản thân mình với những người
cùng thê hệ gọi là tai hem.
- Quan hệ giữa bản thân mình với các thành
viên là nam giới bên phía nhà vỢ gọi là dộng mạ.
- Quan hệ giữa bản thân mình với các thành
viên là nam giới của các gia đình chị em gái đi lấy
chồng gọi là m ạ cưn hay dộng quynh.

Trong ba mốì quan hệ trên thì quan hệ tai hem
là gốc của dòng họ, còn quan hệ dộng m ạ là ngược
lại của quan hệ m ạ cưn, dộng quynh.
Đây chính là tàn dư của hôn nhân liên minh ba
thị tộc, trong đó quy tắc hôn nhân thuận chiều
được duy trì chặt chẽ và bền vữngk
Trong quan hệ dòng họ của người Khơ-mú,
quyền của người làm cậu - thường gọi là "quyền
ông cậu" (avunculat) còn khá đậm nét. ông cậu
vừa có quyền lợi, vừa có nghĩa vụ liên quan đến gia
đình cháu, nhất là cháu gái. Thật thế, khi dựng vỢ,

1. Gọi là hôn nhân liên minh ba thị tộc và quy tắc kết hôn thuận
chiều, hãy hiểu như sau: con trai của dòng họ A được kết hôn với con
gái ở dòng họ B. Còn con trai dòng họ B chỉ được kết hôn với con gái
dòng họ c (không được kết hôn với con gái ở dòng họ A). vẫn theo
chiều thuận ấy, con trai dòng họ c chỉ được kết hôn với con gái dòng
họ A.

83