Page 82 - Văn Hóa Tộc ười Khơ Mú

vò rượu cần để thầy cúng tạ lỗi với thần nước. Nếu
gia đình nghèo không có khả năng sắm đủ lễ vật,
trưởng bản đứng ra tạm vay lợn của nhà khác thay
thế, người vi phạm phải đi làm thuê để trả nỢ dần.
Bản cũng quy định việc mai táng phải cách xa
nguồn nước và không được chôn phía trên bến
nước. Ai cô" tình vi phạm sẽ bị xử phạt theo quy
định của bản.
Người Khơ-mú sốhg với nhau rất hòa thuận. Họ
sẵn sàng giúp đỡ nhau, cho nhau mà không nghĩ
đến việc trả nỢ. Do quan niệm trộm cắp là tội bất
nhân, một hành vi xấu hổ, nhục nhã nên trong bản
thường ít khi xảy ra nạn trộm cắp của nhau. Nếu
ai đó ăn cắp hoa màu (lúa ngô, sắn dưa, rau...) của
người khác mà bị bắt quả tang, hình thức phạt là
"làm nhục" người đó bằng cách bắt đeo trên mình
vật đã lấy cắp rồi đi quanh làng vài vòng để tự bêu
riếu trước mọi ngưòi về hành vi xấu của mình. Tùy
theo mức độ nghiêm trọng hay vừa phải (trộm
trâu, bò, gia súc, gia cầm, tiền bạc, quần áo) mà
bản áp dụng các hình thức xử phạt khác nhau.
Ngày nay, bên cạnh các quy ước cũ, nhiều nơi
còn tự xây dựng những quy ước mói bổ sung. Trong
đó cũng thường bao gồm những quy định về bảo vệ
nguồn nước, hoa màu, bảo vệ rừng... về trật tự trị
an trong bản cũng như việc thực hiện các hạng
mục của nếp sông văn hóa mói ở nông thôn miền
núi cũng có những quy định rõ ràng, về thể thức tô
chức đám cưới, đám tang, việc thách cưói và việc
giúp đỡ nhau trong khó khăn, hoạn nạn, đói kém...
đều được đề cập đến một cách cụ thể. Những quy

80