Page 55 - Tâm Lý Và Sinh Lý

anh ta có thể nói chính xác từ căn cứ vào số. Ví dụ, khi ngưòi ta nói cho
anh ta số 3, anh ta biết rõ số 3 líng vói từ phố, rủiư vậy anh ta dễ dàng
nhớ lại từ "cái quần".
Đó là một ví dụ về việc ứng dụng cái gọi là thuật nhớ - một biện
pháp ghi nhớ nhân tạo đặc biệt có vận dụng "trí nhớ liên tưỏng". Để hiểu
rõ cơ sở lý luận của "trí nhớ liên tưởng" ta hãy đi ngược trở lại ba định
luật liên tưởng cơ bản của rửìà bác học cổ Hy Lạp Aristotle (384 - 322
trước CN).
1. Luật tương tự: hai sự vật tương tự về tứứì chất hoặc đặc trưng có
thể hình thành liên tưởng. Chẳng hạn, ráng chiều làm ta liên tưởng tói
ngọn lửa, chó sói làm ta liên tưởng tói sự độc ác, gang thép làm ta liên
tưỏng tói sự cứng rắn, v.v...
2. Luật tưong phản: hai sự vật có những đặc điểm tương phản có thể
hình thành liên tưởng. Chẳng hạn, sáng làm ta liên tưởng tói tối, nóng bức
làm ta liên tưởng tói rét mướt, kiên cường làm ta liên tưỏng tói nhu rửiưọc...
3. Luật gần nhau: Những sự vật gần nhau về thòi gian hoặc không
gian hình thành liên tưởng. Chẳng hạn, tròi xanh khiến ta liên tưởng tói
máy bay, hoa làm ta liên tưởng tói bướm...
Trường phái tâm lý học liên tưởng Anh thế kỷ XVII, sau khi thành
lập, trên cơ sở ba định luật liên tưởng cơ bản trên còn bổ sung thêm luật
quan hệ và ba luật phụ.
Luật quan hệ: do mối quan hệ giữa sự vật nên hình thành liên tưởng.
Chẳng hạn, do cây cối làm ta liên tưởng tói rừng, do đại thi hào Nguyễn
Du làm ta liên tưởng tói Truyện Kiều, do đèn điện làm ta liên tưởng tói
Edison...
Ba luật phụ là:
Luật sáng rõ; liên tưởng càng rô ràng, ấn tượng càng sâu sắc.
Luật lặp lại: liên tưởng càng lặp đi lặp lại nhiều lần, ấn tượng càng
sâu sắc.
Luật xa gần: thòi gian hình thành liên tưởng càng xa chúng ta, ấn
tưọng càng mờ nhạt, càng gần càng sâu sắc.
Trong thuật nhớ, ngưòi ta đã ghi nhớ thông qua liên tưởng như thế
nào? Nhà tâm lý học nổi tiếng Mỹ thế kỷ XIX VVilliam James đã đưa ra
một ví dụ rất hình tượng, ông nói: "Bí quyết của trí nhớ là tiến hàrứi
những liên tưởng muôn hìrủì muôn vẻ căn cứ vào những tài liệu mà

< 55 >