Page 191 - Tâm Lý Và Sinh Lý

Sự chênh lệch thời gian
Sự chênh lệch cường độ

Ì. '•2/ y

Một trong những căn cứ giúp hai tai nhận ra phưong hướng của âm
thanh là sự chênh lệch giữa hai tai. Nếu như có một âm thanh phát ra từ
bên phải chúng ta, âm thanh ấy đến tai phải sớm hon tí chút so vói tai
trái ở xa hon một chút. Qua sự đo đạc bằng nhũng máy móc tinh xảo
nhất, ngưòi ta đã xác định được rằng, ngay khi sự chênh lệch về thòi gian
giữa hai tai nhỏ tói 30% của một giây đồng hồ, tai chiing ta vẫn xác định
chính xác được âm thanh từ phía nào truyền tói. Sự chênh lệch về thòi
gian ấy ngắn khó lòng mường tượng nổi. Sở dĩ đạt được mức độ phân
biệt tinh vi đến thế chính là nhờ quá trình chmh họp chủ động của hệ
thần kinh thính giác.
Căn cứ thứ hai giúp hai tai phán đoán phưong hướng của âm thanh
là nhờ sự chênh lệch về cường độ âm thanh giữa hai tai. Nguồn âm thanh
ở phía phải hay phía trái đầu ta bao giờ cũng truyền về phía tai ở phía đó
nhũng âm thanh có cường độ âm lớn hon, sự chênh lệch về cường độ nhỏ
bé ấy cũng đủ giúp chúng ta xác định chúứi xác vị trí âm thanh ở bên
phải hay bên trái mặt phẳng bổ dọc ở chmh giữa đầu.
Còn một vấn đề nữa, nếu như âm thanh phát ra ở đúng một điểm
nào đó trên mặt phẳng bổ dọc ở giữa đừủì đầu, lúc này âm thanh sẽ
truyền đến hai tai cùng một lúc, mà cường độ lại như nhau, thế thì chúng
ta làm sao có thể nói chmh xác vị trí của âm thanh: ở phía trước, phía sau
hay phía trên, phía dưới? Thiên nhiên anh minh đã nghĩ ra một cách cực
kỳ đon giản: chỉ cần chúng ta khẽ xoay đầu là lại phân biệt được đâu ra
đấy. "Dỏng tai nghe ngóng" mà nhân dân ta thường nói quả đã bao hàm
cái ý "nghếch đầu". Động tác "nghếch đầu" này tự nhiên đến mức nhiều
lúc chúng ta không hề phát giác. Tất nhiên, trong cuộc sống hiện thực> để

< 191 >