Page 42 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

C^Uítn ỉit’ Ịntiìịị ịịiao rà lái' str than tiiUt ỉìh'u... 43

chủ động trong mọi quan hệ. Mặc dù Chămpa cũng chống
trả quyết liệt, nhưng đến năm 1693, “chúa Nguyễn đâ chiếm
hết đất Chiêm Thành (Chămpa), chí đế lại cho họ khoảnh
đất Thuận Thành và một tước Phiên vương mà cũng do
quan ta kiểm soát, để an ủi họ mà thôi. Nhưng rồi sau đó
cùng chẳng bao lâu, biến cố dồn dập, Thuận Thành cũng bỏ
và Chămpa bị xóa hẳn tên trên bán đồ”"'. Liên tiếp vào các
năm 1611, “bắt đầu đặt phủ Phú Yên. Bấy giờ, quân Chiêm
Thành xâm lấn biên giới, chúa sai chú sự là Văn Phong đem
quân đi đánh lấy dược”'"'. Năm 1629, “Văn Phong ở Phú
Yên dùng quân Chiêm Thành làm phản. Phó tướng Nguyễn
Phúc Vinh đi đánh dẹp yên và lập dinh Trấn Biên”'^'. Một
chính sách rất khôn khéo của các chúa Nguyễn đã được thực
thi vào năm 1648, sau khi cuộc Nam chinh của quân Trịnh
bị đại bại. Chúa Nguyễn đã bắt đưực nhiều tướng Trịnh và 3
vạn quân, để thuận một công lại đưỢc nhiều việc. Chúa nói:
“Hiện nay, từ miền Thăng (tức phú Thăng Bình) Điện (tức
phủ Điện Bàn) trở vào Nam đều là dất cũ của người Chàm,
dân cư thưa thớt, nếu đem chúng vào an tháp đất ấy, cấp cho
canh ngưu điền khí, chia ra từng bộ, từng xóm, tính nhân
khẩu cấp cho lương án để chúng khai khẩn ruộng hoang,
thời trong khoảng mấy năm, thuế má thu được có thể đủ
giúp quốc dụng, và sau hai mươi nãm, sinh sản ngày nhiều,
có thể thêm quân số, có gì mà lo về sau”*'''. Năm 1653, “bấy
giờ có vua nước Chiêm Thành là Bà Tấm xâm nhập Phú
Yên, sai Cai cơ Hùng Lộc làm Thống binh, Xá sai Minh Vũ
làm tham mưu, lãnh 3000 quân đi dánh”*^'. Trận này quân

l iệl sư xứ Dàii}^ 'íronỊỊ. sdd. tr..'?9.5
Ọuốc Sử quán triều Nguyền. Ih ii Nam thực lục. tập I. Nxb
G iáo dục. 1 là Nội, 2002. lr.36. 44. 59. 02