Page 74 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 74
âm thịnh dương suy. Biểu hiện ở văn hóa nông nghiệp lúa nước, nên rất đề cao yếu
tố yên tĩnh hòa bình rất coi trọng tình nghĩa xóm làng, để đoàn kết, tạo sức mạnh
chống thiên tai địch họa, làm thủy lợi. Và trong ứng xử bang giao thì hiếu hòa hơn
hiếu thắng và biết “cúi đầu để giữ nước” cũng là âm tính. Nhưng âm phải vận hành
trong sinh sôi phát triển, vì thế “dĩ bất biến ứng vạn biến”, “giặc đến nhà đàn bà
cũng phải đánh”. Bỏi thế văn hóa Việt Nam, mọi trách nhiệm và vinh quang đểu qui
về người mẹ, “con dại cái mang”, “con hư tại mẹ, cháu hư tại bà”, sông cái, đường
cái, trống cái, thúng cái, rồi thì mẹ Quê hương, Mẹ Tổ quốc, Mẹ Việt Nam anh
hùng...
Từ những điều mang tính triết lý văn hóa trên đây, mà ỏ Việt Nam người mẹ
được tôn vinh, người mẹ có riêng một tín ngưỡng, tín ngưỡng thờ mẹ, gọi theo tiếng
Hán là Mẫu. Cũng như chỉ có Việt Nam mói có riêng một bảo tàng về phụ nữ Việt
Nam.
Từ những dẫn giải trên đây có thể kết luận; cốt lõi của tín ngưỡng thờ Mẫu ở
Việt Nam là tôn thờ bốn đối tượng Cây, Đất, Nước, Trời, những yếu tố cơ bản sản
sinh ra của cải vật chất, hạt gạo, bát cơm, tố chất cơ bản bao đời nuôi sống con
người cư dân nông nghiệp lúa nước, thành các bà mẹ văn hóa, gọi chung là tín
ngưỡng thờ Mẩu.
Các Mảu trong xã hội phong kiến được tôn lên như những bà chúa. Mà chúa thì
ở phủ, vì thế tín ngưỡng thờ Mẫu với bốn đối tượng trên đây được gọi là tín ngưỡng
Tứ Phủ đó là Mẫu Sơn Lâm gọi Nhạc phủ, Mẫu Địa là Địa phủ, Mẩu Thủy là Thủy
phủ, Mẫu Thiên là Thiên phủ.
19. TÍN NGƯỠNG TỨ PHÁP HÌNH THỨC THỜ MẪU Được PHẬT HÓA
Tứ Pháp là biểu tượng, là hiện tượng tín ngưỡng của người nông dân Việt cổ
cầu xin mưa hòa gió thuận:
- Lạy trời mưa xuống.
- Lấy nước tôi uống.
- Lấy ruộng tôi cày.
- Lấy đầy bát cơm.
- Lấy rơm đun bếp...
ở kinh bắc Tứ Pháp đã trỏ thành trung tâm cầu mua từ thời Man Nương đến
thế kỷ XII và sau này sử sách Việt Nam từ Lý - Trần - Lê đều chép rằng: Mỗi khi
đại hạn nhà Vua thường đi cầu mua ở chùa Pháp Vân hay rước tượng Pháp Vân từ
xứ Kinh Bắc về kinh thành Thăng Long. Và đặt tượng ỏ chùa Một Cột, khi nào mưa
76
