Page 77 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

với huyền tích về Man Nương. Sự tích này được chép đầu tiên trong sách Việt Điện
u linh (1339) và được kể chi tiết trong sách cổ Châu Phật bản hanh. Theo các
sách này thì Man Nương (người Man tức là người bản xứ) là con gái của ông bà Tu
Định - tức là các vị cư sĩ tu tại gia tại làng Mân Xá (cách chùa Dâu khoảng 1 - 2
km). Từ lâu người ta đã dựng lên ỏ làng này một ngôi chùa thờ Phật mẫu Man
Nương và gọi là chùa Tổ. Lễ hội hằng năm cả 5 chùa cùng mở vào ngày 8 tháng 4.
Đám rước 4 chị em vể chùa Tổ bái vọng Mẹ. Dâng hương, cầu kinh xong, đám rước
trỏ vể. Lần lượt: Bà Tương về chùa Phi Tương, Bà Dàn về chùa Phương Quan. Bà
Dâu về chùa Diên ứng. Cuối cùng, Bà Đậu về chùa Thành Đạo. Cho đến nay
chúng ta khó có thể hình dung một cách chính xác vể các ngôi chùa Tứ Pháp Việt
cổ. Theo nhà nghiên cứu Phật học Nguyễn Lang cho rằng các ngôi chùa cổ xa của
Việt Nam chỉ là các ngôi chùa nhà, nhỏ nhoi khiêm nhường được làm bằng gỗ như
sau này ta gọi là Am. Chùa Tổ và hệ thống chùa Tứ Pháp cũng không nằm trong

trường hợp ngoại lệ.
Hệ thống chùa Tứ Pháp và trốn Tổ còn tồn tại đến ngày nay là một sản phẩm
văn hóa lớn của cha ông ta để lại. Tín ngưỡng Tứ Pháp được Phật hóa mang tư
cách mở đầu cho một nét độc đáo mới trong một bước đi mới của xã hội và lịch sử
Phật giáo Việt Nam. Tứ Pháp đã trở thành một hiện tượng văn hóa dân gian tổng
thể, một sinh hoạt tín ngưỡng văn hóa cộng đồng, Phản ánh rõ nét về một khía
cạch cụ thể của bản sắc văn hóa dân tộc. Chỉ tiếc rằng chúng ta cha ứng xử xứng
đáng với quà tặng của tổ tiên.

20. PHONG TỤC THỜ MẪU THƯỢNG NGÀN

Là hóa thân của Thánh Mầu toàn năng trông coi miền rừng núi, địa bàn chính
sinh sông của các dân tộc thiểu số. Các đền thờ Mẫu Thượng Ngàn có ở hầu khắp
mọi nơi, nhưng có hai nơi thờ phụng chính được gắn bó với hai truyền thuyết ít
nhiều có sự khác biệt là Suối Mỡ và Bắc Lệ.

Khác Với mẫu Thượng Thiên. Mẫu Thượng Ngàn xuất thân từ người trần, tuy có
là con gái hay cháu Vua Hùng. Đó là sự gắn bó với núi rừng, thiên thiên, cây cò,
chim thú... Người có phép tiên có thể mang lại yên vui, ấm no cho dân lành. Họ
hiển thánh và trở thành vị thần bảo vệ cho núi rừng, bản lang.

ở Tây nguyên, tục thờ Mầu do người Việt mang vào lại được đồng nhất với Mẫu
Thượng Ngàn với Âu Cơ, Mẹ Tiên... Mẹ Âu cơ đã trở thành Thánh mẫu cai quản
vùng rừng núi. Bới thế, trong các động Sơn Trang trong các đền thờ khu vức Tây
Nguyên thường được làm tái hiện sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ.

Lâm Cung Thánh Mẫu hay Mẫu Thượng Ngàn hoặc Bà Chúa Thượng Ngàn là
một trong ba vị mẫu được thờ cúng tại điện Mẫu, cạnh đình, chùa của người Việt,

79