Page 220 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

cá Voi có bơi đến nhưng cũng không kịp để cứu người. Để giúp cá Voi làm tròn
trách nhiệm cứu người, Đức Phật Quan Âm đã ban cho cá Voi phép thu đường, giúp
cho cá Voi ỏ bất cứ nơi nào, cần đến nơi đâu để cứu nạn đều ki.p thời. Nhờ có phép

thu đường mà cá Voi đã kịp ứng cứu các thuyền lâm nạn không kể ỏ hải điểm nào,
xa bao nhiêu.

Những truyền thuyết về cá ông đều hướng về mục đích thần thoại hóa, lịch sử
hóa 1 đối tượng từ lâu được tôn sùng và ngưỡng mộ. Loài cá nơi biển cả đã được
hóa thân thành vị thần thiêng liêng của biển. Cơ sỏ của việc thần thoại hóa và lịch
sử hóa ấy là niềm tin của những người sống bằng nghề biển, cốt lõi của huyền
thoại ấy chính là đề cao việc cá Voi cứu giúp người gặp nạn ngoài biển khơi và giúp
cho ngư dân được mùa biển. Theo kinh nghiệm của ngư dân, khi nhìn thấy 1 vùng
biển hóa đỏ là ông xuất hiện, đồng thời hàng đàn cá mòi, cá cơm,...nổi đỏ và dày
đặc. Khi ấy các thuyền lớn đổ xô, hối hả đến vùng biển có cá ông xuất hiện và
đánh bắt được rất nhiều cá, có mẻ thu được hàng ngàn tấn. Khi đến nơi có ông
xuất hiện để thả lưới, ngư dân thường khấn vái hoặc “hú” cho ông biết đi nơi khác
để bà con làm ăn. Ví thế ngư dân Bình Thuận rất biết ơn ông, coi như vị thẩn đem
lại những điều tốt lành cho con người. Năm nào có ông vào bờ thì năm đó sẽ được
bội thu. Dù rằng có nhiều truyền thuyết khác nhau về cá Voi, nhưng trong tâm thức
của ngư dân vùng biển đều coi cá Voi là thần. Bởi vậy người dân vùng biển không
bao giờ ăn thịt cá Voi. Người gọi cá Voi bằng nhiều tên gọi khác nhau như: ông
Khơi, ông Lộng, ông Sứa...
Trong sự chuyển hóa từ 1 loại vật nơi biển cả thành 1 vị thần của ngư dân sống
bằng nghề biển, có vai trò của vương triều nhà Nguyễn. Nhiều đời vua nhà Nguyễn
đã ban sắc phong tặng cho cá Voi là “Nam Hải cự tộc ngọc lân tôn thần”. Cũng như
ngư dân các tỉnh miền Trung và Tây Nam bộ, ngư dân tỉnh Bình Thuận có niềm tin
mãnh liệt vào sự linh thiêng của cá ông và coi đây là vị thần cứu trợ luôn ỏ bên
cạnh họ trong những chuyến đi biển đầy nguy hiểm. Trong ngư dân Bình Thuận
cũng lưu truyền rất nhiều sự tích ca ngợi sức mạnh và sự linh thiêng của ồng Nam

Hải: Những sự tích đó được đúc kết dưới dạng những câu thơ, những bài hát và
điệu hòa dân gian. Mặc dù, những sự tích đó mang nặng tính huyền thoại nhưng
được ngư dân tuyệt đối tin tưỏng. Bởi vì họ là những người bị sóng gió vùi dập, và
chính trong sự nguy hiểm đó đã chứng kiến cá Voi cứu mình.

Trước đây phương tiện đánh bắt hải sản còn thô sơ, với chiếc thuyền con mộc

mạc nhỏ bé, con người phải dùng chính sức mình để chống chọi với những cơn bão
ập đến. Và trong cơn hoạn nạn ngư dân tin tưỏng vào và thường khấn vái: “Phục
vận Nam Hải sinh thần linh thiêng hiển hách cứu nạn cho chúng dân tai qua nạn
khỏi...”. Sau đó thần Nam Hải sẽ linh ứng xuất hiện, tựa thân mình vào thuyền vá
dìu dắt vô bờ.

Về nguồn gốc thì tập tục thờ cá Voi là nguồn gốc của người Chăm mà nhưng

222